ANALIZA/ A mundet që Enver Hoxha të ishte “grata” në Shtetet e Bashkuara?

Në vitet e para pas vendosjes së regjimit komunist në Shqipëri, në Tiranë kishte një legatë të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Drejtuesi i saj, Harry Fultz, një person që krijoi një shkollë në Tiranë për të mësuar jo vetëm profesione, por edhe kulturën e demokracinë amerikane.

Disa vite më parë, autori i këtyre radhëve ishte duke lexuar një dosje voluminoze të Sigurimit të Shtetit, nga të paktat dokumente të bëra publike nga një ligj që mbart titullin sarkastik “për aksesin në….” pavarësisht në në praktikë bën pikërisht të kundërtën, shpall dosjet e komunizmit, dhe rrjedhimisht, mundësinë për të hetuar krimet e komunizmit, sekret shtetëror pa afat.

Mes morisë së idiotësive të shkruesve, kishte disa informacione faktike. Bëhej fjalë për një numër shqiptarësh, burra dhe gra, kryesisht ish-nxënës të Harry Fultzit, të cilët vizitonin këtë të fundit në rezidencën e tij në Rrugën e Elbasanit, në të njëjtin vend ku sot vijon të jetë Ambasada e Shteteve të Bashkuara. Ndërsa këta hynin e dilnin për të shkëmbyer biseda lirie, Sigurimi i Shtetit bënte rojë. Këta miq të Shteteve të Bashkuara, përfunduan të gjithë në burg, të ekzekutuar apo të internuar. Dy prej tyre, Loni Adami dhe Kol Kuqali, kanë sot një memorial në oborrin e ambasadës. Ata u vranë, nga regjimi i Enver Hoxhës, se ishin miq të Shteteve të Bashkuara, miq të lirisë. Dokumenti tregon se si një grua që kishte vajtur për çaj në ambasadën Amerikane, u arrestua dhe u torturua me synimin për të nxjerrë informacion mbi ndonjë komplot të mundshëm kundër regjimit. Nuk ka nevojë të kesh shumë fantazi të zhvilluar për të imagjinuar se si aty ku sot gjendet muzeu “Gjethi”, në bodrum, një grua ulëriste nën tortura për t’i shpjeguar xhelatëve se një bisedë në ambasadën e Shteteve të Bashkuara nuk nënkuptonte doemos një komplot kundër regjimit.

Kjo histori e shkurtër, dhe fakti që disa nga ata që u ekzekutuan sot e të gjithë ditën kanë mbetur pa varr, më goditi si çekiç akulli në tru kur në media u shfaq një citim i kryebashkiakut, i cili thoshte: “Edhe Enver Hoxha nuk ishte ‘non grata’ nga SHBA”!

‘Non grata’ është një term i botës së diplomacisë dhe vjen nga latinishtja. Fjalë për fjalë, do të thotë: “i padëshirueshëm.” E kundërta, “grata”, do të thotë, “i dëshirueshëm.” A mundet që Enver Hoxha të ketë qenë ndryshe nga “non grata” në SHBA, pra të ketë qenë “grata” apo “i dëshirueshëm”?! Çfarë cektësie në njohuritë e historisë justifikon një banalitet të tillë, sugjerimin që njeriu që vrau miqtë e Shteteve të Bashkuara, jo se ata i kishin bërë gjë, por vetëm e vetëm për shkak se ishin miq të Shteteve të Bashkuara, të jetë “grata”, ndryshe nga, fjala vjen, Sali Berisha, që është “non grata”?

Banaliteti është i kobshëm. Erion Veliaj, me lehtësinë më të madhe, legjitimon Enver Hoxhën dhe e konsideron atë “grata” të amerikanëve, duke fyer kujtimin e mijëra shqiptarëve që panë nga Shtetet e Bashkuara me shpresë dhe dëgjuan Zërin e Amerikës si zëri i lirisë. Ai e bën këtë jo se është enverist, por për hatër të batutës. Për shembull, edhe Tom Doshi është shpallur non grata nga Shtetet e Bashkuara. Kjo nuk e ndalon kandidatin socialist të Vaut të Dejës të shtrojë iftare me të për elektoratin ndërsa vetë Tom Doshi ka shpallur mbështetjen e hapur për Benet Becin, kandidatin socialist të Shkodrës. A është i gatshëm Erion Veliaj dhe shefi i tij Edi Rama, t’i thonë Doshit: “nuk e duam mbështetjen tënde sepse je non grata?”

Dhe më tutje, ka edhe një nongrata tjetër në Shqipëri, është ish-deputeti Aqif Rakipi. Departamenti i Thesarit të Shteteve të Bashkuara e ka “emërtuar atë” për shkak të korrupsionit dhe “ndikimit që ai ka në një strukturë të krimit të organizuar në Elbasan.” Njerëzit e tij janë në Partinë Socialiste. I biri është deputet në Tiranë, me listën e Partisë Socialiste. Ai voton maxhorancën e Partisë Socialiste. Erion Veliaj, si përgjegjës për qarkun Tiranë, dukshëm ka mbështetjen e këtij grupi dhe ai vetë, i mbështet ata.

Pse shpallja non grata e tyre qenka ndryshe nga shpallja non grata e Berishës?

Komunistët dikur i ndanin njerëzit në dy grupe. Në “tanët” dhe në “armiq”. Ëdhe në betejën e sotme të paprinciptë për pushtet, Erion Veliaj nuk e ka problem të na legjitimojë Enver Hoxhën me një krahasim të pabazë dhe të na e shpallë atë “grata” në mënyrë krejtësisht të pavërtetë, për hatër të batutës së tij.

P.s. Sa për informacion historik, Shqipëria komuniste nuk kishte marrëdhënie diplomatike me Shtetet e Bashkuara të Amerikës që nga viti 1947 deri në vitin 1991. Dy vende që nuk kanë marrëdhënie diplomatike janë dy vende armike. Enver Hoxha ishte armik i Shteteve të Bashkuara dhe armik i shumë shqiptarëve që u persekutuan gjithashtu.