Opinion/ Ndryshimi i pikëpamjes në Evropë – Nga Anita Likmeta

NGA ANITA LIKMETA

Në çdo rritje të madhe, me vete bart një shkrirje dhe shembje të mëdha: vuajtja dhe shenjat e dekadencës janë pjesë e epokave që përparojnë me hapa të mëdhenj çdo lëvizje e fuqishme ose tmerrësisht e madhe e njerëzimit ka krijuar në të njëjtën kohë një lëvizje nihiliste”. Kështu shkruante Nietzsche. Për Gramshin, ndërkaq, “kriza konsiston pikërisht në faktin se e vjetra vdes dhe e reja nuk mund të lindë” dhe që, në hapësirën e krizës, “ndodhin fenomene më të ndryshme sëmundjesh”.

Është interesante të lexosh të tashmen, duke mbajtur në mendje dy mendimtarë kaq larg njëritjetrit, por plotësisht të vetëdijshëm, secili për kohën e tij, që jetojnë një përshpejtim të pashmangshëm të Historisë. Për ne, epoka që pason globalizmin është mbi të gjitha rasti për të eksperimentuar një ndryshim për të cilin kategoritë interpretuese me të cilat kemi manipuluar deri më tani botën, duket se nuk funksionojnë më.

Ne po përjetojmë në të vërtetë një transformim të thellë dhe të papritur, ndërsa duket se askush nuk ka recetën e duhur për të përgjigjur pyetjeve të mëdha që, para se të bëhen specifike (modelet ekonomike, qëndrueshmëria, rritja demografike globale në kundërshtim me një plakje dramatike të kontinentit europian, rrjedhjet migratore), shqetësojnë vetë ekzistencën tonë njerëzore në një dimension, që duket se përballon këtë ekzistencë tonë vetë me një dominim të joekzistencës: jemi, për të thënë me Byung-chul Han, të rrethuar nga jogjërat, kemi marrëdhënie jo-sociale në platformat virtuale, investojmë në jo-parà të nxjerra nga jo-miniera të internetit, ushqehemi me jo-informacione që nuk tregojnë histori, por janë fragmente të një story-tellingu të orientuar drejt marketingut të produkteve ose politikës vetë, për të cilën voton për jo-parti, për jo-kandidatët, që fati i tyre shpesh është ai i ofrimit, brenda një stine, së pari si dhurata të providencës dhe në fund si fajtorët.

Nga ky, këmbëngulja për një shikim apokaliptik mbi fatin e Perëndimit është pa dyshim një ndjesi e përmbushur, për sa kohë që nuk merret parasysh fakti se ndoshta vetë Perëndimi, si toka e Perëndimit është themelisht i destinuar për një apokalips të vazhdueshëm. E që, në fakt, paradoksalisht, kjo që të jesh Perëndim si Feniks që shfaqet çdo herë pas “ditëve të fundit të njerëzimit”, na shtyn më shumë të mendojmë se diçka ende mungon në reflektimin e këtyre viteve të fundit për të lejuar politikën të flasë seriozisht për fatin tonë.

Për mua, ndërsa “e vjetra vdes dhe e reja nuk mund të lindë”, dy janë rreziqet që paraqiten për reflektimin që synon të përkthehet në veprim politik: nga njëra anë të kënaqemi me nostalgjinë, me ëndërrimin për një kthim në botë të kaluara (një shembull që vlen për mijëra: zgjimi i hidhur i anglezëve pas ëndrrës së Brexit), nga ana tjetër të ndalohemi në narcizmin tipik të ndërgjegjes së fajit të Perëndimit që na çon drejt asaj nate kur të gjitha lopët janë të zeza. Një dimension relativizmi etik, aq budalla sa edhe autolesioniste, ku urrejtja ndaj vetes na bën të dyshojmë (një shembull tjetër që vlen për mijëra para barbarive të trazimeve sëmundjeprurëse të policisë morale të Teheranit).

Shumë të zënë duke shikuar veten në pasqyrën e vetëprovimeve të përvuajtura të ndërgjegjes, nuk kemi më guximin të deklarojmë se, thjeshtë, një shoqëri që siguron lirinë e shprehjes për të gjithë është më e lartë se ajo që organizon një polici morale për të mbajtur vendin e duhur të mbulesës në kokë të grave. Ndërsa përjetojmë “vuajtjen” dhe “shenjat e dekadencës” që “u përket epokave që bëjnë hapa të mëdhenj përpara”, ka popuj që vazhdojnë të shohin Evropën si një farë civilizimi, si një motiv për të drejtuar një luftë të tmerrshme për emancipimin nga shtypja.

Problemi ynë është pra se në vend të përgjigjemi me krenari ndaj kësaj thirrjeje, mbetemi të mbyllur në banjë duke shikuar veten në pasqyrë, si një grua e bukur e pasigurt, ndërsa i dashuri na pret në rrugë poshtë shiut. Duhet atëherë të ndryshojmë pikëpamjen për një moment dhe të mendojmë gjërat për ato që janë në të vërtetë, përtej pozave intelektuale, përtej argëtimit filozofik të parashikimeve të fatkeqësive.

Duhet ndoshta të kuptojmë se nuk jetojmë sigurisht në botën më të mirë të mundshme, por mund të jemi mjaft krenarë që të gjithë të tjerët, për momentin po kalonin më keq se ne dhe që, pra në fund të fundit, problemi ynë nuk mund të jetë më pesimizmi i arsyes, por më shumë ai i vullnetit. Në një fjalë, mundimi i tmerrshëm për të ngritur bishtin dhe vëmendja se ndërkohë, puna për të arritur aq pak është gjithmonë dhe gjithçka më mirë se asgjë. *Autorja: Shkrimtare, politikane, sipërmarrëse italo-shqiptare