Refugjatët afganë që iu premtua strehim në SHBA ende të ngecur në Shqipëri

Zeinab Kohisteni ishte 17 vjeçe kur u largua nga Afganistani me prindërit dhe tre nipërit e saj në vitin 2021, kur talebanët u rikthyen në pushtet. Babai i saj kishte punuar për Ministrinë e Brendshme afgane, që do të thotë se jeta e tij do të ishte në rrezik nën sundimin e talebanëve.

Tre motrat e Kohistenit, një vëlla dhe gruaja e tij – të gjithë mbi 18 vjeç – u desh të qëndronin pas, por Kohisteni kapej pas shpresës së ata të gjithë do të ribashkoheshin në Shtetet e Bashkuara.

Tani 20 vjeçe, Kohisteni jeton në Shqipëri, e cila ishte ndër të parat që iu përgjigj lutjes së SHBA-së për të siguruar strehim për refugjatët afganë. Familjes iu tha se qëndrimi i tyre do të ishte vetëm i përkohshëm, se ata do të mbërrinin në SHBA brenda një viti. Por pas tre vitesh Kohisteni është ende në pritje.

Nëna e saj është e sëmurë, tha ajo, dhe e dëshpëruar dhe e shqetësuar për djalin që la pas, pasi kishte humbur tashmë një djalë tjetër nga duart e talebanëve. Ndërkohë Kohisteni punon me dy turne si përkthyese, nga ora tetë e mëngjesit deri në orën tetë të mbrëmjes.

“Jam vërtet e lodhur dhe nuk kam asnjë shpresë për të ardhmen, sepse kemi gati tre vjet këtu dhe tani është vërtet e vështirë për ne”, tha Kohisteni për BIRN.

“Dua thjesht të jem me familjen time, motrat dhe vëllain tim. Dua vetëm që ata të jenë të sigurt, të largohen nga Afganistani dhe që familja të jetë e bashkuar”, tha ajo.

“Kjo është ëndrra ime për momentin. Nuk mendoj për asgjë tjetër. Jeta e vëllait tim është në rrezik sepse ai ishte oficer në ushtri.”

Disa familje afgane janë në një situatë të ngjashme, pasi kalimi i tyre i sigurt në SHBA i nënshtrohet “kontrolleve të sigurisë” në dukje të pafundme.

Afati shtyhet

Shqipëria hapi dyert e saj për mijëra shtetas afganë në verën e vitit 2021 në mes të një evakuimi kaotik të njerëzve të konsideruar në rrezik nga rikthimi në pushtet i talebanëve, dy dekada pasi regjimi u përmbys nga forcat e udhëhequra nga SHBA-ja në prag të sulmeve terroriste të 11 shtatoit. Kosova dhe Maqedonia e Veriut gjithashtu pranuan refugjatë.

Shumica e atyre që mbërritën në Shqipëri ishin gazetarë, ish-zyrtarë të qeverisë ose aktivistë dhe punonjës të organizatave të shoqërisë civile, si dhe familjarë.

Ata u akomoduan në hotelin “Rafaelo” në Shëngjin, një qytet turistik me plazhe me rërë dhe apartamente pushimi në skajin verior të bregdetit shqiptar. Atyre iu tha se do të qëndronin deri në një vit, ndërkohë që dokumentacioni i tyre për të hyrë në SHBA po përpunohej sipas një marrëveshjeje mes Tiranës dhe Uashingtonit.

Afati fillestar u shty deri në gusht 2023, por ata ende janë në pritje.

Ironikisht, më shumë afganë mbërrijnë çdo javë sipas një marrëveshjeje të ndryshme që u siguron atyre një status mbrojtjeje të përkohshëm. Vizat e tyre përpunohen shpejt dhe ata zakonisht largohen brenda 30 ditëve.

Nuk është e qartë se sa afganë janë në të njëjtën situatë si Kohisteni. Ministria e Jashtme e Shqipërisë nuk iu përgjigj një kërkese për koment, por një afgan, i cili foli në kushte anonimiteti, tha se ishin “më shumë se 30”.

“Nuk e di arsyen”, tha burri për BIRN. “Unë jam duke pritur këtu dhe nuk e di arsyen përse po pres dhe kur pyes më thonë: ‘Je nën kontroll sigurie’.”

“Nuk jam vetëm këtu. Ka më shumë se 30 njerëz. Ata janë në të njëjtën situatë si unë.”

Ai tha se kishte humbur shpresën për të arritur në SHBA tani afër.

“Po punoj, bëj maksimumin, por, fatkeqësisht, nuk ka asnjë lloj drite jeshile për mua. Nuk e di pse ndodhi. Këtu kishte qindra njerëz në të njëjtën situatë si unë. Të gjithë kanë marrë vizat dhe janë larguar.”