E ardhmja e afërt e Inteligjencës Artificiale 

San Francisko – Tashmë kanë kaluar dy vjet nga fillimi i një transformimi të krahasueshëm për nga rëndësia me Revolucionin e Parë Industrial. Por me parashikimet e ekspertëve për ndikimin e inteligjencës artificiale (AI) që variojnë nga optimizmi ekstrem deri te katastrofa apokaliptike, a mund të themi diçka të qartë për të ardhmen që na pret? Mendoj se mundemi.

Së pari, as parajsa dhe as zhdukja e njerëzimit nuk janë në horizontin e afërt. Në vend të këtyre skenarëve ekstremë, na presin vite të tëra paqëndrueshmërie. Teknologjia inteligjencës artificiale do të vazhdojë të përparojë me shpejtësi, duke krijuar aftësi gjithnjë e më të jashtëzakonshme. Modelet aktuale të bazuara te transformatorët (që mbështeten shumë te përllogaritjet masive) ende nuk janë shfrytëzuar plotësisht, dhe përpjekje të mëdha janë duke u bërë për të zhvilluar modele më të mira, teknologji gjysmëpërçuese, arkitektura procesorësh, algoritme dhe metoda trajnimi.

Në fund, do të arrijmë sistemet e inteligjencës artificiale të përgjithshme (AGI) që do të jenë të barabarta ose do të tejkalojnë intelektin njerëzor. Por tani për tani, AI mbetet mjaft e kufizuar. Nuk mund të gatuajë një vakt, të shëtisë një qen, e aq më pak të luftojë një luftë apo të drejtojë një organizatë. Një superinteligjencë keqdashëse nuk do të marrë kontrollin e planetit së shpejti. Por mënyra se si do të zhvillohet revolucioni i AI-së – dhe raporti midis përparimit dhe dhimbjes që mund të shkaktojë – do të varet nga një seri garash midis teknologjisë dhe institucioneve njerëzore. Deri më tani, teknologjia po i lë institucionet njerëzore shumë pas.

Jam optimist për përfitimet e mundshme të AI-së dhe shoh zhvillime emocionuese dhe inkurajuese në arsim, art, mjekësi, robotikë dhe fusha të tjera. Por shoh gjithashtu rreziqe, shumica e të cilave nuk po adresohen.

Është e ndërlikuar

Ashtu si gjatë Revolucionit të Parë Industrial, ndikimet e AI-së në punësim dhe të ardhura do të shpërndahen në mënyrë të paparashikueshme, shpesh duke u shfaqur pa paralajmërim. Ndërsa trajektorja e përgjithshme e produktit të brendshëm bruto (PBB) mund të duket e shkëlqyer dhe e qëndrueshme, nën këtë kurbë të pastër do të ketë shumë dhimbje dhe ankth për një numër të madh njerëzish, në të gjitha nivelet e shoqërisë, së bashku me mundësi të reja për shumëkënd dhe pasuri të mëdha për disa.

Aktualisht, AI është më e përshtatshme për automatizimin e aktiviteteve shumë komplekse, por edhe shumë të strukturuara: vozitja në rrugë, klasifikimi i imazheve, luajtja e shahut, përdorimi i gjuhëve (si njerëzore ashtu edhe kompjuterike).

Por efekti aktual i AI në një aktivitet të caktuar njerëzor varet nga tre variabla: shkalla dhe përqindja eautomatizimit; nivelet e aftësive njerëzore të lidhura me aktivitetet që mund (dhe nuk mund) të jenë i automatizuar; dhe – më e rëndësishmja – sa kërkesë shtesë do të krijohet nga disponueshmëria e automatizimi me kosto të lirë i AI.

Çfarë do të thotë kjo në praktikë mund të jetë mjaft befasuese. Shqyrtoni disa shembuj, duke filluar nga gjuha dhe përkthimi. Kohët e fundit fola me dy ekspertë të njohur të AI, njëri pas tjetrit. I pari argumentoi se AI së shpejti do të eliminojë plotësisht përkthyesit njerëzorë, sepse përkthimi i AI do të jetë në thelb i përsosur brenda pesë viteve. Por eksperti i dytë argumentoi se do të kemi nevojë për më shumë përkthyes se kurrë. Si AI mundëson përkthimin e shpejtë dhe të lirë të absolutisht çdo gjëje, do të ketë një shpërthim të materiale të përkthyera me mbikëqyrje njerëzore – që kërkohen për të trajnuar dhe përmirësuar sistemet e AI, dhe gjithashtu për të rishikuar dhe korrigjuar materialet e rëndësishme.

Pas hetimeve të mëtejshme, arrita në përfundimin se kjo pikëpamje e dytë është më e saktë. Do të ketë një të madhe shpërthim në atë që përkthehet (në fakt, tashmë ka); dhe për disa gjëra do të duam akoma mbikëqyrjen njerëzore. Përkthimi nuk është vetëm për raportet dhe menutë e motit; është edhe për FBI-në, CIA-n, kompani kimike, prodhues të pajisjeve mjekësore, mjekë të dhomave të urgjencës, liderë botërorë, kirurgët, pilotët e avionëve, komandot dhe linjat telefonike për parandalimin e vetëvrasjeve. Ndërsa përkthyesit njerëzorë rolet do të zhvendosen drejt trajnimit, monitorimit dhe korrigjimit të sistemeve të AI, ndoshta do të na duhen përkthyes për një kohë të gjatë. Pyetje të ngjashme lindin në fusha të tjera. Shumë besojnë se ditët e inxhinierëve të softuerit janë të numëruara, sepse AI po bëhet me të vërtetë i mirë për të bërë atë që ata bëjnë, duke përdorur vetëm udhëzime njerëzore jo-teknike.

Por të tjerë argumentojnë se ky trend do të sjellë një rritje të madhe në sasinë dhe kompleksitetin e softuerit prodhuar, duke kërkuar që shumë specialistë njerëzorë ta konceptojnë, organizojnë, verifikojnë dhe monitorojnë këtë trup masiv kodi. Këtu, nuk ka ende një konsensus për efektet neto të punës së AI.

Për avokatët, e ardhmja duket më e vështirë. Është ende herët, por tashmë kam pasur shumë bisedat që shkojnë kështu: Na duhej një punësim/investim/partneritet/blerje marrëveshje, por avokati ynë po merrte përgjithmonë, kështu që ne i kërkuam Perplexity (një shërbim AI) ta bënte atë në vend të saj, dhe funksionon. Ne kishim një avokat që e kontrolloi dhe ishte mirë, kështu që nuk na duhen më avokatë, përveçse për të rishikuae gjërat.

Dhe, ndryshe nga përkthimi i gjuhës, duket e pamundur që AI të çojë në një shpërthim të mijërafishtë punë juridike. Pra, unë parashikoj që avokatia do të jetë vërtet nën presion, me trajtimin e njerëzve vetëm për raste komplekse që kërkojnë ekspertë shumë të trajnuar. Anasjelltas, në disa profesione të tjera – kontabiliteti dhe auditimi përmenden shpesh – AI do të lehtësojë mungesat e mëdha të profesionistëve të trajnuar.

Tani merrni parasysh vozitjen e makinës. Me vëmendjen aktuale tek automjetet autonome është errësuar diçka tjetër: AI tashmë e ka hequr aftësinë e drejtimit së automjetit si profesion. Njëzet vjet më parë, një taksi urbane shoferi duhej të ishte i zgjuar, vigjilent dhe të kishte një kujtesë të shkëlqyer. Por tani, zotërimi i “dijes për qytetin” nuk është më i nevojshëm për taksitë legjendare të Londrës. Disponueshmëria e udhëzimeve të drejtuara nga AI në çdo telefon e ka kthyer drejtimin profesional në një punë monotone për platformat e transportit. Dhe kur teknologjia e drejtimit autonom të bëhet mjaftueshëm e avancuar (dhe është pothuajse aty), këto vende pune do të zhduken plotësisht.

Më tej, konsideroni robotikën (ku automjetet autonome janë vetëm një shembull). Me përparimet në AI gjeneruese, ne po përjetojmë një revolucion që përfundimisht do të ndikojë në të gjithë aktivitetet fizike – nga puna manuale dhe detyrat shtëpiake deri te lufta. Investimet në kapital sipërmarrës për teknologjitë robotike janë rritur ndjeshëm, duke arritur në miliarda dollarë këtë vit. Kjo tregon se industria e kapitalit sipërmarrës po bën baste të mëdha se robotët do të fillojnë të zëvendësojnë njerëzit në një shkallë masive brenda pesë viteve të ardhshme.

Aktivitetet e para që do të automatizohen plotësisht do të jenë në mjedise shumë të strukturuara dhe të kontrolluara – magazina, qendra shpërndarjeje, supermarkete dhe linja prodhimi. Automatizimi do të zgjasë më shumë për aktivitetet e pastrukturuara pranë njerëzve (si në shtëpitë tona ose në rrugë), por edhe aty po bëhet përparim.

Sonambujt e ri

Një fushë tjetër ku AI ka bërë përparim të frikshëm është fusha e armëve. Këtu, analogjia e përshtatshme nuk është Revolucioni Industrial, por Lufta e Parë Botërore. Në vitin 1914, shumë njerëz nga të dyja palët menduan se lufta do të ishte relativisht e lehtë; në vend të kësaj, teknologji të reja – mitralozë, eksplozivë, artileri dhe armë kimike – sollën një masakër të tmerrshme.

Dhe frika ime është se, aktualisht, pak liderë politikë ose ushtarakë e kuptojnë se sa vdekjeprurëse mund të jetë lufta e drejtuar nga AI. AI do të heqë njerëzit nga shumë role luftarake, por gjithashtu do të thotë që çdo njeri që ndodhet në luftime do të vritet me një efikasitet ekstrem. A do të çojë kjo në luftëra të “pastruara”, pa luftëtarë njerëzorë, apo në masakra të paprecedenta? Provat e hershme nga Ukraina nuk janë inkurajuese.

Sistemet e lira dhe të drejtuara nga AI gjithashtu destabilizojnë burimet e fuqisë ushtarake kombëtare, duke bërë që sistemet e shtrenjta të drejtuara nga njerëzit, si automjetet e blinduara, anijet dhe avionët, të jenë jashtëzakonisht të cenueshme nga armët e lira të kontrolluara nga AI. Më keq, kjo po ndodh në fillimin e një lufte të re të ftohtë dhe gjatë një periudhe të paqëndrueshmërisë politike të brendshme në Perëndim. Dhe çfarë do të thotë AI për kontrollin e armëve? A do të interpretohet Amendamenti i Dytë i Kushtetutës së SHBA për të mbrojtur armët e kontrolluara nga AI që mund të vendosen në dritaren e një hoteli dhe të programohen për të qëlluar mbi këdo poshtë, ose një person të veçantë, një javë më vonë?

Ndërsa AI tashmë është e aftë të prodhojë falsifikime disi realiste në tekst, imazhe, video të shkurtra dhe audio, shumë vëzhgues kanë gjetur ngushëllim te roli i dukshëm i vogël që falsifikimet e AI-së kanë luajtur deri më tani në zgjedhje dhe media. Por shpallja e fitores do të ishte rrezikshëm e parakohshme. Për momentin, është mjaft e lehtë për organizatat e lajmeve të besueshme, platformat kryesore të internetit dhe shërbimet kombëtare të inteligjencës të përcaktojnë se çfarë është e vërtetë dhe çfarë është false. Por teknologjia e AI-së është ende në fillimet e saj. Çfarë do të ndodhë një dekadë nga tani (ose ndoshta më shpejt) kur askush nuk do të jetë në gjendje të thotë me siguri se çfarë është reale?

Këto çështje do të shfaqen në shumë fusha. Një implikim i qartë është se vendet duhet të rishpikojnë dhe forcojnë rrjetet e tyre sociale të sigurisë dhe sistemet arsimore për të lundruar në një botë ku aftësitë dhe profesionet e tëra do të shfaqen dhe zhduken me shpejtësi dhe shpesh. Zemërimi që shohim midis njerëzve të lënë pas nga 30 vitet e fundit të globalizimit ka të ngjarë të duket i lehtë krahasuar me atë që mund të sjellë AI nëse nuk përgatitemi për të. Po kështu, na nevojitet një rregullore jashtëzakonisht e rreptë për falsifikimet e thella, duke përfshirë kërkesa për etiketim dhe dënime të ashpra penale për prodhimin ose shpërndarjen e tyre pa etiketim.

Mirësevini në të ardhmen. Shpresoj që të mund ta menaxhojmë atë, sepse po vjen, pavarësisht nëse na pëlqen apo jo.

CHARLES FERGUSON
Charles Ferguson, një investitor në teknologji dhe analist politik, është Drejtor i dokumentarit të vlerësuar me çmim Oscar Inside Job.