Neoshqiptarizmi përballë Kosovarizmit: Një përgjigje ndaj Idesë së Kombit Kosovar

Nga Arian Galdini

Në dekadat e fundit, në hapësirën shqiptare, sidomos në Kosovë, është shfaqur një debat i thellë dhe shpesh polarizues mbi përpjekjet për të promovuar idenë e “Kombit Kosovar.”

Kjo ide, ndonëse në sipërfaqe duket si një përpjekje për të ndërtuar një identitet të veçantë në kuadrin e shtetësisë së Kosovës, përfaqëson një rrezik të madh ndaj shqiptarizmit, si ideja e përbashkët dhe e përhershme që ka mbajtur gjallë shpirtin kombëtar ndër shekuj.

Kundër kësaj tendence fragmentuese, Neoshqiptarizmi del si një përgjigje doktrinore dhe vizionare, që jo vetëm ripërtërin shqiptarizmin në një formë moderne, por edhe forcon bashkimin kombëtar të shqiptarëve në një projekt të përbashkët civilizues, politik dhe ekonomik.

Shqiptarizmi, si një ide kombëtare gjithëpërfshirëse, ka mbetur i pandashëm nga historia dhe sakrificat e shqiptarëve, duke përfshirë këtu luftën për çlirimin e Kosovës, që gjithmonë ka pasur në themel të saj një qëllim madhor: unitetin kombëtar shqiptar.

Kosova dhe Shqiptarizmi: Një Trashëgimi Historike dhe Politike

Kosova është një nga shtyllat e shqiptarizmit, jo vetëm për shkak të luftës së saj heroike për liri dhe pavarësi, por edhe si simbol i sakrificës dhe unitetit kombëtar.

Nga Ukshin Hoti, i cili theksonte se “Kosova është pjesë e pandashme e qenies kombëtare shqiptare,” deri te Arben Xhaferi, që paralajmëronte për rreziqet e fragmentimit politik dhe kulturor, shqiptarizmi ka qenë gjithnjë shtylla e identitetit kombëtar.

Sot, përballë një tendence për të promovuar “Kosovarizmin” si një identitet i ndarë nga shqiptarizmi, është jetike të riafirmojmë se Kosova, si dhe të gjitha trojet shqiptare, përbëjnë një komb të vetëm.

Neoshqiptarizmi, si një doktrinë moderne dhe e përditësuar, jo vetëm që e mbron këtë parim, por e shtrin atë në një platformë bashkëpunimi ekonomik, kulturor dhe politik për shqiptarët kudo që ndodhen.

Kosovarizmi: Një Tendencë për Fragmentim Kombëtar

“Kosovarizmi”, si ide, është relativisht i ri dhe bazohet në përpjekjen për të ndërtuar një identitet shtetëror të veçantë për Kosovën.

Në aspektin e tij më të thellë, Kosovarizmi shpesh përpiqet të ndërtojë një identitet që distancohet nga shqiptarizmi, duke e vendosur veten në një kornizë ndonjëherë më të ngushtë shtetërore ose rajonale.

Siç thekson Besa Kabashi-Ramaj, në një artikull të botuar në mediat e Kosovës, “Kosovarizmi është një produkt i elitave që kërkojnë të ndërtojnë një identitet politik të dallueshëm, shpesh për interesa të ngushta politike dhe ndërkombëtare.”

Kjo ide shpesh merr mbështetje nga qarqe ndërkombëtare, që kanë frikë nga një Shqipëri e madhe, duke përfituar nga dobësitë politike dhe nga mungesa e një vizioni të qartë kombëtar brenda vetë elitave kosovare.

Por, siç thoshte At Gjergj Fishta, “Pa shqiptarizëm nuk ka komb, dhe pa komb nuk ka shtet.”

Kosovarizmi, i promovuar nga disa qarqe ndërkombëtare dhe lokale, synon krijimin e një identiteti të veçantë për qytetarët e Kosovës, të ndarë nga identiteti shqiptar. Kjo përpjekje për të ndërtuar një komb të ri është në kundërshtim me historinë, kulturën dhe trashëgiminë e Kosovës.

Sfidat dhe Rreziqet e Kosovarizmit:

1. Mohimi i Historisë së Përbashkët: Lufta e Kosovës, siç e theksonte Adem Jashari, nuk ishte një luftë për një identitet të ri, por për të afirmuar të drejtën e shqiptarëve për të jetuar si të lirë dhe të bashkuar.
2. Izolimi ndërkombëtar: Nëse Kosova distancohet nga shqiptarizmi, ajo humb mbështetjen natyrore të Shqipërisë dhe diasporës, duke u bërë më e dobët përballë sfidave globale dhe rajonale.

3. Fragmentimi i Kombit: Siç argumentonte Arben Xhaferi, “Çdo përpjekje për të ndarë shqiptarët është një përpjekje për të dobësuar fuqinë e tyre si komb.”

4. Izolimi politik dhe kulturor: Një Kosovë që distancohet nga shqiptaria rrezikon të humbasë mbështetjen kombëtare dhe të mbetet e izoluar në arenën ndërkombëtare.

5. Fragmentimi i brendshëm: Kosovarizmi krijon një ndarje mes vetë shqiptarëve, duke ndërtuar barriera artificiale mes shqiptarëve të Kosovës dhe atyre të Shqipërisë, Maqedonisë së Veriut, Malit të Zi dhe Luginës së Preshevës.

Shqiptarizmi dhe Lufta për Kosovën:

(Roli i Luftës për Çlirimin e Kosovës: Shqiptarizmi si Thelb i Sakrificave)

Shqiptarizmi, si një ideologji kombëtare, ka qenë gjithmonë thelbi i përpjekjeve për liri dhe pavarësi në hapësirën shqiptare. Ibrahim Rugova, arkitekti i shtetësisë së Kosovës, ishte një përfaqësues i pastër i shqiptarizmit modern.

Rugova e konsideronte pavarësinë e Kosovës jo si një distancim nga Shqipëria, por si një hap drejt fuqizimit të shqiptarëve në rajon.

Ibrahim Rugova, në veprën e tij politike dhe diplomatike, e theksonte gjithmonë se pavarësia e Kosovës nuk ishte një projekt për të krijuar një komb të ri, por një hap drejt fuqizimit të kombit shqiptar në rajon. Rugova thoshte:

“Kosova është pjesë e shpirtit shqiptar dhe vetëm në harmoni me gjithë shqiptarët mund të ndërtojmë një të ardhme të sigurt.”

Adem Jashari dhe Ushtria Çlirimtare e Kosovës (UÇK) janë prova më e fortë e këtij vizioni. Sakrifica e tyre nuk ishte për të ndërtuar një identitet të ri, por për të çliruar shqiptarët dhe për të garantuar që brezat e ardhshëm të jetojnë të lirë si pjesë e një kombi të bashkuar.

Siç shprehej Ismail Kadare në esenë e tij mbi shqiptarët dhe çështjen kombëtare, “Kosova ka qenë gjithmonë një damar jetësor i shqiptarizmit. Të fragmentosh këtë lidhje është një akt i pavlerë dhe kundër natyrës së historisë.”

Adem Jashari, komandanti legjendar i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, ishte mishërimi i shqiptarizmit.

Familja e tij nuk luftoi për një komb të ri, por për lirinë e shqiptarëve.

Sakrifica e tij mbetet një thirrje për bashkim dhe unitet kombëtar.

Siç e shprehu Ismail Kadare në esenë e tij mbi çështjen kombëtare:

“Kosova nuk mund të kuptohet pa Shqipërinë, as Shqipëria pa Kosovën. Fragmentimi është një mohim i qenies sonë.”

Neoshqiptarizmi si Doktrinë e Unitetit Kombëtar

Neoshqiptarizmi, duke kombinuar thelbin e shqiptarizmit me një qasje moderne dhe europiane, është një përgjigje përfundimtare ndaj Kosovarizmit.  Në vend që të fragmentojë identitetin kombëtar, Neoshqiptarizmi e forcon atë, duke ofruar një platformë të përbashkët për shqiptarët kudo që ndodhen. Neoshqiptarizmi është më shumë sesa një ideologji; është një platformë gjithëpërfshirëse që ndërthur vlerat tradicionale shqiptare me një vizion modern properëndimor.

Neoshqiptarizmi propozon një qasje bashkëpunuese dhe harmonizuese mes shqiptarëve, duke përfshirë:

• Shqipërinë dhe Kosovën si shtylla të një projekti kombëtar të përbashkët.
• Integrimin ekonomik dhe kulturor të të gjitha trevave shqiptare në rajon.
• Ndërtimin e një identiteti kombëtar të bazuar në vlera dhe solidaritet.

Një nga shtyllat e Neoshqiptarizmit është orientimi i qartë properëndimor dhe europian.

Shqiptarizmi modern, siç artikulohet nga Neoshqiptarizmi, është një thirrje për të përmbushur idealet europiane të lirisë, barazisë dhe drejtësisë sociale.

Përparësitë e Neoshqiptarizmit

1. Rinovimi i Identitetit Kombëtar: Neoshqiptarizmi siguron që historia, traditat dhe gjuha shqiptare të mbeten themeli i identitetit tonë kombëtar.

2. Ruajtja e identitetit dhe traditës: Siç theksonte Sami Frashëri, “Një komb që harron rrënjët e veta është i dënuar të humbasë.”

3. Neoshqiptarizmi siguron që traditat, gjuha dhe historia shqiptare të jenë baza e identitetit tonë kombëtar.

4. Fuqizimi i Kosovës: Në vend që të përqendrohet te një identitet i ri, Neoshqiptarizmi e ndihmon Kosovën të forcojë pozicionin e saj si një shtet shqiptar në arenën ndërkombëtare.
5. Stabiliteti rajonal: Siç thekson Roger Scruton në “How to Be a Conservative,” një komb i bashkuar dhe me identitet të fortë është një faktor stabiliteti dhe paqeje në rajon.
6. Një vizion kombëtar gjithëpërfshirës: Neoshqiptarizmi nuk është një koncept shtetëror, por një ideologji kombëtare që i bashkon të gjithë shqiptarët, në Kosovë, Shqipëri, Maqedoninë e Veriut dhe diasporë.
7. Fuqizimi i shteteve shqiptare: Duke promovuar bashkëpunimin dhe harmoninë mes shteteve shqiptare, Neoshqiptarizmi mund të kthehet në një forcë stabiliteti dhe paqeje në Ballkan.

Neoshqiptarizmi dhe Roli i Shqipërisë

Në këtë kontekst, Shqipëria duhet të jetë bartëse e flamurit të Neoshqiptarizmit. Siç thoshte Faik Konica, “Një Shqipëri e fortë dhe e drejtë është garancia më e madhe për shqiptarët kudo.”

Shqipëria duhet të veprojë si një shembull i një shteti të drejtë, të zhvilluar dhe të orientuar nga vlerat europiane, duke ofruar mbështetje për Kosovën dhe shqiptarët në rajon.

Shqiptarizmi si Rrugë për të Ardhmen

Neoshqiptarizmi nuk është vetëm një ideologji politike, por një thirrje për bashkim kombëtar dhe mbrojtje të identitetit tonë të përbashkët.

Përballë rreziqeve të Kosovarizmit dhe përpjekjeve për fragmentim, Neoshqiptarizmi ofron një vizion që ndërthur vlerat kombëtare me orientimin drejt zhvillimit dhe bashkëpunimit ndërkombëtar.
Neoshqiptarizmi nuk është thjesht një reagim ndaj Kosovarizmit; është një vizion për të ardhmen e shqiptarëve.

Duke kombinuar trashëgiminë tonë historike me nevojat moderne, Neoshqiptarizmi ofron një rrugë për bashkim, zhvillim dhe forcim kombëtar.

Në një kohë kur forcat fragmentuese po përpiqen të ndajnë shqiptarët, Neoshqiptarizmi është platforma që na bashkon dhe na fuqizon si komb.

Siç thoshte Adem Jashari përmes veprës dhe sakrificës së tij:

 “Një komb i bashkuar nuk mund të mposhtet.”

Ky është momenti kur shqiptarët duhet të zgjedhin: një të ardhme të bazuar në ndarje apo një të ardhme të ndritur të unitetit kombëtar.

Përbërësit Kryesorë të Neoshqiptarizmit

1. Bashkimi Kombëtar përmes Identitetit Shqiptar: Neoshqiptarizmi promovon një identitet shqiptar që përfshin të gjitha trevat dhe shtetet ku jetojnë shqiptarët, pa cenuar sovranitetin e tyre.
2. Ekonomia si Faktor Bashkimi: Duke ndjekur modelin e Komonuelthit Shqiptar, Neoshqiptarizmi propozon integrimin ekonomik të trojeve shqiptare si hap i parë drejt bashkimit të plotë kombëtar.
3. Ruajtja e Gjuhës dhe Kulturës: Siç e theksonte Gjergj Fishta, “Një komb që humb gjuhën dhe kulturën e tij, humb shpirtin e vet.” Neoshqiptarizmi e sheh promovimin e kulturës dhe gjuhës si një prioritet kombëtar.

Sfida në Kontekstin e së Drejtës Ndërkombëtare dhe Gjeopolitikës Moderne

Në epokën e globalizimit dhe përplasjes së qytetërimeve, uniteti i kombeve është bërë një faktor kyç për mbijetesën dhe zhvillimin. Siç argumenton Samuel P. Huntington në “Përplasja e Qytetërimeve,” kombet e forta dhe me identitet të qartë janë ato që mund të mbijetojnë në një botë gjithnjë e më të polarizuar.

Kosovarizmi sfidon këtë parim, duke përçarë unitetin kombëtar dhe duke dobësuar fuqinë negociuese të shqiptarëve në rajon dhe botë.

Ndërkohë, Neoshqiptarizmi, i bazuar në parimet e së drejtës ndërkombëtare, respekton sovranitetin e Kosovës dhe Shqipërisë, ndërsa promovon bashkimin e shqiptarëve përmes mekanizmave demokratikë dhe ekonomikë.

Neoshqiptarizmi përballë Sfidueseve Modernë

Në një kohë kur forcat globale po përpiqen të krijojnë identitete të reja për të dobësuar kombet e mëdha, shqiptarët duhet të qëndrojnë të bashkuar dhe të fuqizojnë identitetin e tyre përmes Neoshqiptarizmit.

Siç thoshte Sami Frashëri, “Shqiptarët duhet të ndërtojnë të ardhmen e tyre mbi bazën e asaj që janë, jo të asaj që u kërkohet të jenë.”

Në një kohë kur bota po përballet me polarizim dhe përçarje, shqiptarët kanë një mundësi historike për të treguar se bashkimi dhe harmonia kombëtare janë themeli i një të ardhmeje të ndritur.