Integriteti. Drejtimi. Shpresa

KARL VON HABSBURG

Jetojmë në kohë interesante. Nuk mund të mohohet se kohët interesante ofrojnë shumë mundësi, si për përmirësim ashtu edhe për rënie. Do të varet shumë nga sa të përgatitur jemi për të ndërhyrë vetë për të formuar të ardhmen. Të paktën ne në Evropë kemi shansin dhe mundësitë për ta bërë këtë. Sepse pavarësisht gjithë diskutimeve për polarizimin në rritje të politikës, për zgjidhjet e rreme që po na shiten nga populistët dashamirës apo të tërbuar, ne jetojmë në sisteme demokratike në të cilat varet nga sa përfshihemi dhe sa jemi ne të përgatitur për të ndikuar në formësimin e së ardhmes. Sigurisht që mund të ulesh dhe t’i thuash vetes – dhe pjesës tjetër të botës – pse kjo paska rëndësi për mua. Unë kam të ardhura të sigurta; dhe nëse jo, shteti social do të kujdeset për mua, ndaj nuk duhet të bëj asnjë përpjekje. Nuk më intereson nëse Donald Trump në të vërtetë e përfundon luftën në Ukrainë brenda 24 orësh, siç ka premtuar, apo jo. Dhe nëse Putini e pushton Ukrainën shpejt (sepse ne ndalojmë mbështetjen), atëherë të paktën do të ketë paqe dhe ne nuk do të duhet të dëgjojmë lajmet e sulmeve mizore çdo ditë dhe të shohim fotografi të shkatërrimit dhe të vuajtjes njerëzore. Ju e dini që nuk është qëndrimi im.

Integriteti. Drejtimi. Shpresa janë tre fjalë kyçe që kam zgjedhur si titull për këtë fjalim dhe që duhet të shërbejnë edhe si moto; një fill i përbashkët, për organizata të ndryshme në të cilat mbaj poste drejtuese këtë vit. Kushdo që ka integritet qëndron për diçka. Për bazat, për parimet, për përkushtimin, për vlerat. Kushdo që tregon integritet nuk do të dekurajohet nga polarizimi politik apo nuk do të joshet nga populistët dhe nga ideologjitë e rreme. Kushdo që tregon integritet mund të japë, gjithashtu, drejtim dhe mund të veprojë si një model për të tjerët. Aty ku ka drejtim, ka edhe shpresë për të arritur një qëllim. Ju nuk duhet të shpikni asgjë të re për këtë. Sepse kultura europiane që na ka formësuar të gjithëve, pavarësisht nga ndryshimet e fundit; ajo na jep themelet e nevojshme. Kjo kulturë bazohet në vlerat judeo-kristiane. Kjo përfshin, gjithashtu, kuptimin, i cili na lejon të kuptojmë se këto vlera, pavarësisht se sa intensivisht e ndjek njeriu besimin e vet te Zoti, janë thelbësore për një bashkëjetesë të mirë dhe paqësore. Nuk është rastësi që kjo kulturë e ndikuar nga krishterimi ka zhvilluar sundimin e ligjit që e bëri Evropën një model për kontinentet e tjera. Sundimi i ligjit nuk do të thotë që shteti zbaton me forcë një ide të caktuar të lumturisë ose mirëqenies, por se shteti mbron ligjin dhe lirinë. Ai vendos rregulla të përgjithshme brenda të cilave ne mund të jetojmë lirinë tonë, idenë tonë personale të lumturisë, pa e shqetësuar lirinë e të tjerëve. Në biznes, kjo do të quhej politika e rendit (“Ordnungspolitik”), koncepti që dikur bëri të mundur mrekullinë ekonomike gjermane dhe në këtë mënyrë edhe austriake, sepse lejon një ekonomi reale tregu. Dhe, nëse tani guxojmë të dalim në skenën ndërkombëtare, globale, atëherë kemi të bëjmë me atë që ne e quajmë rend i bazuar në rregulla. Asgjë nga këto nuk është e vetëkuptueshme siç ne mund të dëgjojmë, shohim dhe lexojmë në lajme çdo ditë. Por pikërisht nëse jetojmë qëndrimin e përshkruar më sipër, lipset të angazhohemi që pikërisht këto parime, të cilat nuk janë aspak të vetëkuptueshme, të bëhen një udhërrëfyes dhe kështu të na japin shpresë për t’i formësuar një të ardhme të mirë. Kur them se asnjë nga këto nuk është e dhënë, është, gjithashtu, një tregues se këta elementë të qëndrimit duhet të zhvillohen, pjesërisht nga përvojat shumë brutale që u desh të kalonin paraardhësit tanë dhe që sot jemi në një udhëkryq: do arrijmë të hedhim hapat e duhur në kohë, apo do ta lejojmë veten të përfundojmë sërish në një gropë në të cilën nuk zbatohet më shteti i së drejtës, por sundimi i më të fortit ose më mirë sundimi i brutalit? Për ta përshkruar me një shembull ekonomik. Para Luftës së Parë Botërore, ne kishim një fazë fillestare të globalizimit në kuptimin e tregtisë botërore. Kjo kishte shumë përparësi për zhvillimin e përgjithshëm. Më pas u deshën rreth 70 vjet derisa të arrijmë përsëri këtë nivel të tregtisë botërore, me të gjitha avantazhet e saj. Në mes kishte një periudhë luftërash, qofshin ato në fushëbeteja apo një luftë e ftohtë. Falë Zotit, nga kjo u nxorën disa mësime. Le të kujtojmë sërish: në 11 mars 1938. Hitleri marshoi në Austri dhe aneksoi vendin. Pjesa tjetër e botës duartrokiti. Vetëm Meksika protestoi.

Mendohej se dhënia e Austrisë së vogël Hitlerit, ku jetonin gjithsesi gjermanët, do të kënaqte urinë e tij për pushtime të reja. Vështirë se dikush e dinte ose donte ta merrte seriozisht programin e tij të vërtetë, të cilin ai e kishte paraqitur në “Mein Kampf”. Por më pas erdhi Sudetet, pastaj e gjithë Çekosllovakia, pakti me Stalinin për të ndarë Evropën dhe më në fund sulmi ndaj Polonisë. Vetëm atëherë Britania e Madhe dhe Franca filluan të përmbushin garancitë e dhëna. Miliona burra dhe gra duhej të jepnin jetën për ta gjunjëzuar tiranin. Gjermania, e cila ishte pushtuar nga banda e murrme kriminale mundi të zhvillohej në një shtet kushtetues dhe një demokraci pas rrëzimit të regjimit nazist, siç do ta quanim sot, pra pas disfatës ushtarake. Paralelet me të sotmen janë të pagabueshme. Putin theu paqen me Çeçeninë në vitin 1999, pak pasi u bë kryeministër. Ai pushtoi pjesë të Gjeorgjisë dhe mori territor nga ai vendi. Ai pushtoi dhe aneksoi Krimenë. Pjesa tjetër e botës e pranoi në heshtje. Sepse shumë njerëz mendonin, Krimea ka qenë gjithmonë ruse. Njerëzit që thonë këtë nuk e kuptojnë situatën. Kushdo që e kujton ftesën e Putinit për të ardhur në Vjenë, menjëherë pas aneksimit të Krimesë dhe pushtimit të Donbasit, nuk mund të turpërohet vetëm nga përfaqësuesit e këtij vendi, që ende bënin shaka budallaqe me tiranin e Moskës. Edhe këtu iluzioni mbizotëroi mbi arsyen. Njerëzit donin të besonin se mund ta qetësonin tiranin e Moskës nëse i jepnin atij një pjesë të vendit fqinj dhe përndryshe vazhdonin të bënin biznes me të si normalisht. Qindra mijëra njerëz e kanë paguar me jetë këtë gabim. Ndonjëherë pyes veten se si ata njerëz që bënin shaka me Putinin në Dhomën e Tregtisë në atë kohë, mund të flenë ende me një ndërgjegje të pastër. 24 shkurti 2022 ka dëshmuar edhe një herë mësimin e historisë. Kushdo që mendon se mund ta qetësojnë një tiran ekspansiv me plaçkë lufte, nuk ka kuptuar një nga rregullat bazë të politikës.

Më 1945 u nxorën mësime nga 11 marsi 1938. U themeluan Kombet e Bashkuara – OKB. Karta e OKB-së u formulua shumë më e qartë se statutet e Lidhjes së Kombeve. Neni 2, paragrafi 4 i Kartës së OKB-së thotë: “Të gjithë anëtarët duhet të përmbahen në marrëdhëniet e tyre ndërkombëtare nga kërcënimi ose përdorimi i forcës kundër integritetit territorial ose pavarësisë politike të çdo shteti, ose në çdo mënyrë tjetër që nuk është në përputhje me qëllimet e OKB-së.” Ky formulim njihet përgjithësisht si ndalimi i agresionit. Me fjalë të tjera, një ndalim shumë i qartë për të sulmuar dhe pushtuar një vend tjetër. Shumë nene më vonë, përkatësisht në nenin 51, e drejta për vetëmbrojtje është e sanksionuar. Vetëmbrojtja individuale do të thotë që çdo vend që sulmohet ka të drejtë të mbrohet. Vetëmbrojtja kolektive do të thotë që të gjitha shtetet kanë të drejtë të nxitojnë në ndihmë të viktimës së agresionit. Kjo varion nga furnizimi me armë deri te mbështetja logjistike dhe e inteligjencës deri te dërgimi i trupave. Kjo e drejtë për vetëmbrojtje ekziston derisa Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara të vendosë për masa të tjera ose të ndryshme. Kjo dispozitë aktualisht është pothuajse e vjetëruar sepse Këshilli i Sigurimit nuk mund të funksionojë: Rusia agresore ka të drejtën e vetos në këtë Këshill të Sigurimit.

Nenet e cituara të Kartës së OKB-së janë baza e asaj që ne sot e quajmë rendi i bazuar në rregulla ose e drejta ndërkombëtare. Ky rend i bazuar në rregulla është në nivel global, atë që ne e quajmë sundim të ligjit në nivel kombëtar. Është e kundërta e qartë e asaj që quhet sundimi i më të fortit. Ose ndoshta duhet të flasim më mirë për sundimin e brutalëve, edhe nëse nuk ka të bëjë fare me ligjin. Këtu jemi tani: Evropa demokratike, kushtetuese, Perëndimi demokratik, i lirë kushtetues, komuniteti perëndimor i vlerave, përballet me pyetjen nëse ky rend i bazuar në rregulla ende zbatohet dhe duhet të vazhdojë të zbatohet. Grupi i tiranëve nga Pheniani në Pekin dhe në Moskë dhe aleatët e tjerë të tyre nuk përballet me këtë pyetje. Sepse për tiranët vlen rregulli – ose më mirë dhuna – e brutaleve. Rastësisht, kjo është dobësia e tyre më e madhe. Sepse çdo aleancë e tillë e kriminelëve të mëdhenj bazohet në potencialin e ngopur me gjak për agresion. Fakti që ata nuk sulmojnë njëri-tjetrin është vetëm për shkak të një ideologjie terrori, në të cilën secili prej këtyre tiranëve e di se tjetri është po aq i përgatitur për të derdhur gjak në një shkallë masive, pa iu trembur syri. Qeniet njerëzore, me dinjitetin me të cilin jemi njohur, llogariten vetëm si mish për top.

Ne duhet të përballemi me sfidat, duhet t’i njohim ato dhe të vendosim udhëzime të qarta për tejkalimin e këtyre sfidave. Ne duhet të dimë se ku qëndrojmë dhe duhet t’i bëjmë vetes pyetjen shumë të thjeshtë: a duam të ruajmë rendin e bazuar në rregulla? Atëherë ne duhet ta mbrojmë atë. Apo nuk na intereson? Atëherë ne mund të bëjmë siç bëri Chamberlain në 1938 ose siç ka bërë Scholz – dhe shumë të tjerë – nga viti 2022 e deri më sot. Por mësimet e duhura nga historia nuk u morën vetëm në vitin 1945 me ndalimin e agresionit dhe të drejtën e vetëmbrojtjes, por edhe në vitin 1989 pas rënies së Perdes së Hekurt. Bashkimi Evropian, i cili filloi në Evropën Perëndimore me gjashtë shtete dhe u bë një komunitet prej dymbëdhjetë prej 1990, tani ishte në gjendje të shtrihej në Evropën Qendrore për herë të parë. Fillimisht iu bashkuan tri shtetet Austria, Suedia dhe Finlanda, më pas në vitin 2004 tetë shtete që kontrolloheshin nga Moska deri në vitin 1989, si dhe Qiproja dhe Malta. Bullgaria, Rumania dhe Kroacia pasuan gjatë dekadës në vijim. Që në vitin 2003, synimi ishte vazhdimi i këtij procesi të zgjerimit dhe shteteve të ashtuquajtura të Ballkanit Perëndimor iu premtua se do t’u hapej rruga drejt Bashkimit Evropian. Por pas vitit 2004, filloi lodhja nga zgjerimi, nga e cila vuan edhe sot Europa. Megjithatë, politika e zgjerimit është një nga projektet më të suksesshme të Bashkimit Europian. Në fund të fundit, bëhet fjalë për shtrirjen e demokracisë, lirisë, ekonomisë së tregut dhe sundimit të ligjit në një zonë më të madhe. Fjalia “sa më në lindje i shtyjmë kufijtë e lirisë, aq më e sigurt bëhet qendra”, e cila doli nga goja e babait tim (Otto von Habsburg) dhe nënvizoi me këtë komponentin thelbësor të zgjerimit, vlen edhe sot. Megjithatë, menjëherë pas rënies së Perdes së Hekurt, u bë një gabim i rrezikshëm nga keqinterpretimi i ngjarjeve. Në vitin 1991, Bashkimi Sovjetik u shpërbë. Në Perëndim, njerëzit folën për fundin e Luftës së Ftohtë, fundin e historisë, fitoren përfundimtare të vlerave perëndimore, për demokracinë liberale mbi totalitarizmin. Por në Moskë, historia u interpretua ndryshe. Atje, veçanërisht në qarqet e KGB-së, por edhe në mesin e shumë zyrtarëve të BRSS, fundi i Bashkimit Sovjetik nuk u pa si fundi i Luftës së Ftohtë, por vetëm si një betejë e humbur në atë luftë. Kur Putini erdhi në pushtet, më në fund u bë e qartë se qëllimi i vjetër i Moskës për të zgjeruar perandorinë drejt perëndimit, nëpër Evropë, nuk ishte harruar, por po përjetonte një rilindje. Edhe nën Jelcinin ky synim nuk ishte zhdukur, edhe pse dobësia e brendshme e Moskës në atë kohë nuk lejonte avancime të tilla

Evropiano-qendrorët, të cilët ishin nën sundimin e Moskës nga 1945 deri në 1989, e dinin që Moska do të përmbante etjen e saj për pushtim vetëm për pak kohë. Prandaj është më se e kuptueshme dëshira për t’u anëtarësuar në NATO dhe për të pasur siguri kundër agresionit të ri nga Moska. Nuk ishte një politikë strategjike e Shteteve të Bashkuara ose e NATO-s për t’u zgjeruar drejt lindjes, por përkundrazi një dëshirë e justifikuar e vendeve tashmë vërtet të lira për të qenë në gjendje të gjenin sigurinë dhe zhvillimin ekonomik në Perëndimin e lirë. Ne, njerëzit priremi të jemi rehat. Jemi mësuar me një stil të caktuar jetese, me një rehati që na ofron begatia jonë e fituar. Por duhet të jemi, gjithashtu, të vetëdijshëm se ky prosperitet duhet fituar vazhdimisht, se jeta në liri dhe siguri bazohet në një kornizë politike, ekonomike dhe sociale. Tani e përsëris veten: asnjë nga këto nuk mund të merret si e mirëqenë. Sundimi i ligjit sigurisht që kërcënohet nga polarizimi dhe deluzionet ideologjike. Rendi i bazuar në rregulla është nën një kërcënim shumë real nga shtetet totalitare dhe diktatoriale që kërcënojnë hapur me agresion ndaj vendeve fqinje dhe që e ndërmarrin këtë agresion edhe me sulme ushtarake dhe hibride. Jemi në një pikë kthese vendimtare. Më shumë se dhjetë vjet pas fillimit të luftës së Moskës kundër Ukrainës, pothuajse tre vjet pas fillimit të pushtimit asgjësues, ne jemi përballur me pyetjen se si mund t’i japim fund kësaj lufte duke zbatuar rendin e bazuar në rregulla. Pas pak ditësh, në Uashington do të betohet një president i ri (dhe njëkohësisht i vjetër) i Shteteve të Bashkuara. Ne evropianët nuk mund të vendosim se kë zgjedhin qytetarët e Amerikës si President të tyre. Ne mund të ndikojmë vetëm se si ne në Evropë i ndërtojmë politikat tona në mënyrë që ne si kontinent të luajmë ende një rol në skenën e politikës botërore dhe të mos dominohemi nga fuqitë joevropiane. Ka shumë spekulime se çfarë do të bëjë Donald Trump si President i SHBA. Të gjithë i dimë thëniet e tij, që nga përfundimi i luftës kundër Ukrainës brenda 24 orëve deri te marrëveshjet e tij të famshme apo deklarata se luftërat nuk do të kishin ndodhur kurrë nëse ai do të ishte president. Le ta themi kështu: atij nuk i mungon vetëbesimi.

Do të doja të trajtoja një spekulim, dhe, gjithashtu, një kërcënim shumë konkret për Evropën nga Presidenti Trump. Ju të gjithë i dini deklaratat e tij për NATO-n dhe se vendet që shpenzojnë shumë pak për mbrojtjen nuk do të mbroheshin nga Shtetet e Bashkuara, deri në kërcënimin se Shtetet e Bashkuara do të largoheshin nga NATO. Ai nuk mund të largohet kaq lehtë nga NATO-ja, natyrisht, dhe nëse ombrella bërthamore e Shteteve të Bashkuara nuk vlen më për partnerët evropianë, atëherë pyetja është gjithashtu se çfarë do të thotë kjo për armatimin e mëtejshëm bërthamor, i cili nuk është domosdoshmërisht në interesin e Shteteve të Bashkuara. Por Presidenti Trump mund të shkojë në Shtëpinë e Bardhë menjëherë pas betimit dhe të nënshkruajë një dekret që shkarkon strukturën e komandës ushtarake të NATO-s në Evropë. Ajo drejtohet nga një amerikan, të cilin Presidenti mund ta shkarkojë de facto. Çfarë atëherë? A jemi ne në Evropë të përgatitur për këtë? A ka ndonjë skenar se si mund të emërohet një komandant i ri ushtarak i NATO-s në Evropë brenda orëve të ardhshme? Mbi të gjitha: kush do të ishte ai, nga cili vend do të vinte? Nga Gjermania, e cila ka ushtarë të aftë, por është politikisht e paaftë për të vepruar? Nga Franca, e cila gjithsesi e sheh veten si fuqinë kryesore të Evropës, por dëshiron vetëm të ketë miq? Tani, përveç faktit që Franca është shumë e pranishme në mënyrë retorike në mbështetjen e saj për Ukrainën përmes Presidentit të saj, por ndihma aktuale e dhënë është tejkaluar nga shumë shtete të tjera evropiane. Apo nga Polonia, cili nga vendet evropiane të NATO-s po investon më shumë në aftësitë e veta mbrojtëse? Siç thashë, ne nuk e dimë nëse Trump e ka përgatitur tashmë një dekret të tillë dhe më pas do ta nënshkruajë atë. Të paktën nuk e di nëse ka plane për një skenar të tillë. Por e di që politika e përgjegjshme duhet të përgatitet pikërisht për mundësi të tilla! Ajo që duhet të supozojmë, megjithatë, është një luftë e re tarifore. Trump na kërcënoi me këtë gjatë mandatit të tij të parë në detyrë. Por administrata “Biden” ka marrë, gjithashtu, masa që nuk përputhen saktësisht me normat e tregtisë së lirë dhe të ndershme. Në atë kohë, në mandatin e parë të Donald Trumpit një luftë tarifash u parandalua ende sepse BE-ja veproi e bashkuar. Presidenti i Komisionit, asokohe Jean-Claude Juncker, si përfaqësues i të gjithë BE-së, ishte në gjendje t’i bënte të qartë shefit në Shtëpinë e Bardhë se BE-ja e bashkuar është tashmë një fuqi ekonomike me të cilën nuk duhet të fillohet domosdoshmërish një luftë e vërtetë tregtare. BE-ja është ende një fuqi ekonomike, edhe nëse ka sfida të mëdha për të ruajtur këtë pozicion.

Sa i përket burokracisë, tashmë jemi kampionë bote, por këtij titulli nuk duhet t’i kushtojmë rëndësi. Forcat proteksioniste, gjithashtu, po dëmtojnë vazhdimisht tregtinë e lirë. Drama me marrëveshjen tregtare me shtetet Mercosur, e cila tani ka zgjatur një çerek shekulli, është vetëm një shembull. Politika e përgjegjshme nuk i frikësohet tregtisë së lirë, por përdor mundësitë e saj. Paragjykimet e cekëta, të cilat paraqiten edhe me shifra të rreme dhe në mënyrë shumë sensacionale, nuk janë baza mbi të cilën mund të ndërtojmë të ardhmen tonë evropiane. Këtu, ne në BE kemi nevojë për një kthim në Ordnungspolitik, e cila përfshin qartë një reduktim masiv të burokracisë. Fakti që asnjë politikan qeveritar nuk kishte guximin të ndalonte direktivën e zinxhirit të furnizimit për shembull, nuk tregon saktësisht një kuptim të madh të konteksteve ekonomike, politike dhe sociale.

Kushdo që mendon se qetësimi i një agresori do të funksionojë, nuk e kupton absolutisht kontekstin dhe faktet politike. Unë kam dhënë tashmë disa shembuj historikë për këtë, dhe ne e kemi parë atë praktikisht çdo ditë që nga pushtimi asgjësues i Ukrainës nga Rusia. Ekziston vetëm një vend në këtë luftë që po përshkallëzohet vazhdimisht, dhe ai vend është Rusia. Kjo varion nga sulmet në çerdhet dhe spitalet e fëmijëve tek infrastruktura civile dhe dislokimi i ushtarëve nga Koreja e Veriut, nga rrëmbimet e fëmijëve deri te krimet e tjera të luftës. Nga ana tjetër Evropa po ndjek vazhdimisht një strategji qetësimi, edhe pse Europa është ajo e prekura nga kjo luftë. Nuk dua të bëj thirrje për gjuhë luftarake; fjalët e buta mund të jenë mjaft të dobishme nëse përdoren si duhet. Më kujtohet një thënie e vjetër që ishpresidenti amerikan Theodore Roosevelt pëlqente ta citonte: “Fol butësisht por mbaj në dorë një shkop të madh, kështu do të ecësh përpara.” Evropa – Bashkimi Evropian – thjesht duhet të rimësojë parimet e politikës së pushtetit. Por ne nuk kemi shumë kohë për këtë. Nuk duhet të kemi frikë as nga pushteti, sepse pushteti në vetvete nuk është gjë e keqe. Mund të përdoret keq ose të abuzohet, por pikërisht ky nuk është qëllimi i bashkimit evropian. Protesta diplomatike që nuk shoqërohet me masa vetëm çon në përshkallëzim të mëtejshëm nga ana e agresorit.

Po, është e vërtetë që Rusia është fokusi në këtë fjalim. Nuk dua të lë pas dore problemet e tjera që ndikojnë në të ardhmen tonë. Por gjërat janë të lidhura. Në mesin e dhjetorit, në Vjenë u mbajt një konferencë e vogël e “Forumit të Rusisë së pasluftës”, në të cilën mori pjesë edhe Lëvizja Panevropiane. Një pjesëmarrës nga Ukraina tha: Rusia e madhe sjell probleme të mëdha, Rusia e vogël shkakton probleme të vogla. Për të qenë të saktë, ai po fliste për perandorinë koloniale të Moskës. Rusia e sotme është, në fakt, një perandori koloniale shumë klasike, e sunduar nga Moska. Kjo fillon me shfrytëzimin ekonomik të kolonive dhe vazhdon me shtypjen e popujve të kësaj perandorie koloniale, deri në përpjekjen për t’i përdorur njerëzit e tyre si ushqim për topin në luftën koloniale kundër Ukrainës. Një Evropë që është e interesuar për sigurinë e qytetarëve të saj duhet të fillojë të zhvillojë skenarë për një rrënim të perandorisë koloniale të Moskës; sa më shpejt të jetë e mundur.

OK, tani mund të më thuash: mbaje veten, me të vërtetë nuk ka asnjë shenjë për këtë. Për të qenë i sinqertë: as unë nuk i shoh këto shenja për momentin. Por kjo nuk do të thotë se ne nuk duhet të merremi me këtë pyetje gjithsesi. Nëse dikush do të më kishte thënë në ditën e Shën Andreas vitin e kaluar se më pak se 14 ditë më vonë diktatori sirian Asad do të kishte ikur në mërgim në Moskë, ndoshta do të kisha pasur disa dyshime për këtë skenar. Kjo më kthen në atë që thashë më parë: gjithçka është e lidhur. Ju kujtohet se në vitin 2015 Asadi tashmë ishte me shpinën pas murit. Rusia, e cila ka baza ushtarake në vend, duke përfshirë një port, ndërhyri në anën e tij. Putini, për ta thënë troç, ka hapur me bombardime rrugën e tij për t’u kthyer në skenën e politikës botërore. Situata në atë kohë nënkuptonte se nuk kishte zgjidhje për konfliktet në Lindjen e Mesme pa Rusinë. Një politikan i zgjuar do të kishte përdorur rolin e tij në këtë situatë, të kishte bërë biznes të mirë me botën perëndimore duke përdorur lëndët e para të vendit të tij dhe të sigurohej që askush të mos interesohej për të drejtat e njeriut në vendin e tij. Por imperialisti po përpiqej të zgjeronte më tej perandorinë e tij koloniale. Një hap që shkaktoi ose të paktën mundësoi dinamikë në rajone të tjera të botës që ai ndoshta nuk i kishte marrë parasysh. Nëse Moska do të humbiste bazat e saj ushtarake në Siri, do të ishte një goditje e hidhur, madje shkatërruese, edhe nëse mund të mos dukej në pamje të parë. Por merrni parasysh të gjithë logjistikën për trupat e ndërhyrjes së Putinit në Afrikë. Siç thashë, gjithçka është e lidhur. Kina ka krijuar një grup ndërinstitucional për të ekzaminuar nga afër efektet e sanksioneve të BE-së dhe shteteve të tjera ndaj Rusisë. Ne mund ta interpretojmë këtë si një sinjal të qartë se Kina po rishikon planet e saj për të aneksuar Tajvanin, ndër të tjera, në dritën e zhvillimeve në Rusi, veçanërisht rezultatin e luftës së asgjësimit të Rusisë kundër Ukrainës. Nëse Rusia ka sukses në planet e saj, kjo do ta inkurajonte Kinën të pushtonte Tajvanin. Kjo nuk është në interesin e BEsë dhe as të Shteteve të Bashkuara. Rastësisht, Kina po shqyrton, gjithashtu, skenarë se si të sigurojë zona të caktuara në Federatën Ruse të sotme nëse kjo perandori shpërbëhet.

Kërcënimi më i madh nga Moska kundër Evropës për momentin është lufta e dezinformimit. Kjo nuk është asgjë e re. Edhe gjatë Luftës së Ftohtë dhe para kësaj në epokën cariste, Moska zhvilloi fushata masive dezinformuese për të çoroditur Evropën. Moska e ka përmirësuar dhe zgjeruar këtë ekspertizë dhe, gjithashtu, e ka kombinuar atë me mundësitë e reja teknike të mediave sociale. Por ne nuk mund të shikojmë vetëm mediat sociale. Ne kemi parti politike që propagandojnë hapur propagandën e Putinit. Gazetarët dhe komentuesit, gjithashtu, shkruajnë rregullisht në media të ndryshme të njohura, mbështetja e të cilave për Moskën është e dukshme. Kjo kolonë e pestë e Moskës shtrihet edhe në botën akademike. Qëllimi i vërtetë i dezinformimit nuk është që t’i bëjë njerëzit të besojnë diçka specifike, por t’i bëjë ata në fund të mos duan të besojnë fare asgjë. Kushdo që ka arritur këtë pikë bëhet viktimë e mirëpritur e çdo sundimi tiranik. Hanna Arendt, luftëtarja e njohur kundër nacional-socializmit dhe sistemeve të tjera totalitare si komunizmi, dikur e shprehu kështu: “Subjekti ideal i një sundimi totalitar nuk është nazisti i bindur apo komunisti i bindur, por njerëzit për të cilët dallimi midis fakti dhe trillimi dhe dallimi ndërmjet të vërtetës dhe të rremeve nuk ekziston më.” Unë do të doja të bëja një koment të fundit për Rusinë. Njerëzit shpesh thonë se ne duhet të mbështesim “Rusinë tjetër”. Po, ne duhet. Në të njëjtën kohë, ne duhet të jemi mjaft korrektë për të pranuar se nuk mund ta gjejmë më “Rusinë tjetër” në vetë Rusinë. Lufta për të pushtuar Ukrainën nuk është vetëm lufta e Putinit. Këtë e tregojnë edhe sondazhet e fundit, sipas të cilave, nga njëra anë, në Rusi është një shumicë pro armëpushimit apo edhe paqes me Ukrainën. Kjo tingëllon shumë mirë.

Nga ana tjetër, sapo dikush pyet nëse kjo mund të nënkuptojë, gjithashtu, heqjen dorë nga territoret e pushtuara ose të aneksuara, ky miratim zhduket. Prandaj, imperializmi nuk është vetëm një tipar i karakterit të Putinit, por është i rrënjosur thellë në shoqërinë ruse. Edhe nëse e shoh me skepticizëm teorinë e fajit kolektiv, duhet t’i marrim për zemër fjalët e prokurorisë sovjetike në Gjykatën e Krimeve të Luftës së Nurembergut dhe t’i zbatojmë ato në perandorinë koloniale të Moskës. “Të gjithë gjermanët janë fajtorë për krimet e gjermanëve, në një nivel me udhëheqjen e vendit – sepse ishin ata që zgjodhën dhe nuk e ndaluan qeverinë e tyre kur ajo kreu një krim kundër njerëzimit.”

Natyrshëm lind pyetja se si mund të arrijmë paqen në këtë luftë. Në fillim fola për sundimin e ligjit, për Ordnungspolitikën dhe për rendin e bazuar në rregulla në politikën botërore, në përputhje me Kartën e OKB-së. Kjo do të thotë se të gjithë ata që duan ta shohin Evropën si një kontinent lirie dhe që duan të ruajnë komunitetin perëndimor të vlerave për brezat e ardhshëm, kanë një detyrë të qartë për t’i dhënë Ukrainës atë që i nevojitet për të mposhtur ushtrinë ruse dhe aleatët e saj. Dhe ne, gjithashtu, duhet të lejojmë që ukrainasit t’i përdorin këto armë pa kufizime. Në lidhje me sulmin me raketa iraniane ndaj Izraelit, dikush komentoi: Ne shpenzuam miliarda për të gjuajtur shigjetat por jo shigjetarët.

Ukrainës duhet t’i jepet mundësia për të shkatërruar bazat nga të cilat tirani në Moskë po sulmon infrastrukturën civile. Regjimet si ai i vetëm i Putinit e kuptojnë qartë vetëm forcën dhe vendosmërinë. Tonet e buta pa një shkop të madh vetëm i inkurajojnë këto regjime – dhe nuk kam parasysh vetëm atë në Moskë – të kryejnë agresion të mëtejshëm.

Pak ditë më parë, ne festuam tridhjetë vjetorin e anëtarësimit të Austrisë në BE. Shumë gjëra kanë ndodhur që atëherë dhe disa nga ato që konsiderohen si politikë e BE-së sot mund dhe duhet të kritikohen herë pas here. Por me gjithë kritikat për shumë burokraci dhe ideologjizime të gabuara, nuk duhet të harrojmë se BE u motivua nga dëshira për siguri. Duke pasur parasysh situatën gjeopolitike dhe sfidat me të cilat po përballemi, është koha që Bashkimi Evropian të zhvillojë identitetin e tij të politikës së jashtme dhe të sigurisë. Me këtë nuk nënkuptoj vetëm një koordinim të 27 pozicioneve, por një politikë reale të jashtme dhe të sigurisë evropiane, e drejtuar nga një ministër i jashtëm i BE-së.

Në këtë kontekst, ne duhet të matim edhe politikën austriake ndaj këtyre sfidave. Ne jetojmë në kohë interesante, të vështira. Këto kohë kanë nevojë për integritet për të na dhënë sërish drejtim dhe kështu shpresojmë për zhvillimin e mëtejshëm të një Evrope të lirë. Ne duhet të angazhohemi për këtë!

* Autori, nipi i perandorit të fundit të Austro-Hungarisë dhe ish-eurodeputet

/Gazeta Panorama