Kultura dhe trashëgimia kombëtare, si shtylla themelore të turizmit të qëndrueshëm në Shqipëri

NGA GENT SINANI 

Turizmi në Shqipëri është trajtuar prej vitesh si një nga sektorët më të rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, por mënyra se si është ndjekur ky model ka prodhuar më shumë dëm sesa përfitim afatgjatë. Në vend që të ndërtohej mbi pasuritë e vërteta të vendit, historinë, kulturën dhe trashëgiminë kombëtare është zgjedhur një qasje e mbështetur në urbanizimin e shfrenuar, privatizimin e vijës bregdetare dhe promovimin e një turizmi masiv që po shkatërron autenticitetin dhe po varfëron vlerat e vendit. Qeveria e Edi Ramës ka ndjekur një paradigmë të gabuar, duke favorizuar betonizimin e bregdetit dhe ndërtimin pa kriter në zonat natyrore dhe historike, duke dëmtuar seriozisht karakterin dhe ekosistemin e Shqipërisë. Pranë detit janë ngritur resorte të mëdha që shërbejnë vetëm për një elitë të vogël ekonomike, ndërsa popullsia vendëse është lënë jashtë përfitimeve reale të këtij zhvillimi të ashtuquajtur turistik.

Me pretekstin e modernizimit janë shembur objekte historike me vlera të jashtëzakonshme, siç ishte rasti i Teatrit Kombëtar, një akt që simbolizoi shpërfilljen e qeverisë ndaj trashëgimisë kombëtare. Në vend të një qasjeje të qëndrueshme, e cila do ta vendoste Shqipërinë në hartën e turizmit kulturor evropian, është zgjedhur një rrugë që u ngjan modeleve të dështuara të vendeve që kanë degraduar pasuritë e tyre për të ndjekur një rritje afatshkurtër ekonomike, duke humbur gjithçka që i bënte unike. Ndërkohë, vende të tjera kanë zgjedhur të zhvillojnë turizmin mbi bazën e trashëgimisë dhe identitetit kulturor, duke krijuar modele të qëndrueshme që sjellin përfitime afatgjata. Japonia, për shembull, ka ndërtuar një turizëm të bazuar mbi konceptin e “Omotenashi”, mikpritjen tradicionale japoneze, e cila i jep vlerë përvojës së vizitorit përmes kontaktit me traditat vendëse.

Austria ka promovuar një model të turizmit alpin që ndërthur peizazhin natyror me fshatrat tradicionale, duke ruajtur autenticitetin e kulturës lokale. Kroacia, e cila ka një bregdet të ngjashëm me Shqipërinë, ka ndërtuar një model të turizmit të qëndrueshëm, duke përdorur qytetet e saj historike si Dubrovniku dhe Spliti për të tërhequr vizitorë pa degraduar strukturat ekzistuese. Shqipëria, në vend që të ndjekë këtë rrugë, ka zgjedhur një model shkatërrues, ku turizmi masiv po e kthen vendin në një destinacion pa identitet dhe pa vlerë të veçantë në tregun ndërkombëtar. Për të ndërtuar një turizëm të qëndrueshëm dhe autentik, është e domosdoshme që Shqipëria të ridrejtojë strategjinë e saj dhe të kthejë kulturën dhe trashëgiminë kombëtare në boshtin kryesor të këtij sektori. Ky model i ri duhet të bazohet mbi pesë shtylla të rëndësishme.

Së pari, duhet të krijohen qendra të fuqishme të turizmit kulturor në qytete historike si Gjirokastra, Berati, Kruja dhe Shkodra, të cilat mund të kthehen në pika kyçe për promovimin e historisë dhe traditave shqiptare. Përvoja turistike duhet të përfshijë artizanët dhe zejtarët, të cilët mund të ofrojnë produkte autentike për vizitorët, duke krijuar një ekonomi vendase të lidhur ngushtë me turizmin.

Së dyti, agroturizmi duhet të marrë një rol më të madh, duke përfshirë zhvillimin e fshatrave tradicionale dhe krijimin e rrugëve të verës dhe prodhimeve bio, veçanërisht në zona si Malësia e Madhe, Përmeti dhe Korça. Këto rajone kanë potencialin për të ofruar përvoja unike, ku turistët mund të njohin nga afër jetesën tradicionale dhe kulinarinë shqiptare.

Së treti, trashëgimia kulturore duhet të gjejë vend në epokën digjitale, duke krijuar muze virtualë dhe platforma interaktive që ofrojnë guida digjitale për vizitorët. Kjo do ta bënte Shqipërinë më të aksesueshme për turistët ndërkombëtarë dhe do të ndihmonte në edukimin e brezave të rinj mbi historinë e vendit të tyre.

Së katërti, promovimi i eventeve kulturore dhe festivaleve tradicionale duhet të jetë pjesë e strategjisë kombëtare për të tërhequr turistët gjatë gjithë vitit. Organizimi i festivaleve folklorike, panaireve të trashëgimisë kombëtare dhe aktiviteteve artistike në zonat historike do të ndihmonte në rritjen e turizmit jashtë sezonit veror. Së fundmi, shtylla e pestë dhe më e rëndësishme është ruajtja dhe rivitalizimi i trashëgimisë kombëtare, duke ndërprerë procesin e shkatërrimit të objekteve historike dhe duke investuar në restaurimin e tyre.

Krijimi i një fondi kombëtar për ruajtjen e monumenteve dhe përfshirja e komuniteteve vendëse në këtë proces do të siguronte që vlerat kulturore të ruheshin dhe të bëheshin pjesë e zhvillimit të qëndrueshëm. Në vend që të ndjekë një rrugë të betonizimit dhe shkatërrimit, Shqipëria duhet të vendosë kulturën dhe trashëgiminë e saj në qendër të strategjisë së turizmit. Ky vend ka një histori unike, një identitet të pasur dhe një trashëgimi që mund ta kthejnë në një nga destinacionet më të kërkuara në Evropë. Nëse ndjek modelet e suksesit nga vendet që kanë ditur të ruajnë dhe promovojnë vlerat e tyre kombëtare, Shqipëria jo vetëm që do të krijojë një turizëm të qëndrueshëm, por do të ndërtojë edhe një ekonomi më të drejtë dhe më të qëndrueshme për brezat e ardhshëm.

/Gazeta Panorama