Evropa duhet ta shfrytëzojë këtë mundësi për t’u zgjeruar dhe reformuar – Reporter.al

Për më shumë se një dekadë instrumenti dikur rrezëllitës i zgjerimit të BE-së dukej se e kishte humbur joshjen e tij popullore dhe ishte lënë mënjanë. Deklaratat e përsëritura politike dhe retorika boshe mbi zgjerimin sollën vetëm lodhje dhe një ngërç teknokratik. Bashkimi Evropian u shtir sikur donte të zgjerohej, ndërsa vendet e Ballkanit Perëndimor simuluan reforma. Rezultati ishte një qëndrim në vend.

Më pas erdhi sulmi rus ndaj Ukrainës, një moment dramatik për Evropën dhe, siç duket, një frymë e re për zgjerimin e BE-së. Momenti politik dhe interesi për zgjerimin tani janë rikthyer dhe është hapur një dritare mundësish jo vetëm për zgjerimin, por edhe për reformimin rrënjësor të Bashkimit.

Vetëm javë më parë, ndërsa debati shtohej, Evropa ishte në prag të një konflikti tjetër të armatosur në Ballkanin Perëndimor, i shkaktuar nga një sulm ushtarak nga një grup paraushtarak serb në Kosovë me lidhje të dukshme me një vend zyrtar kandidat për në BE, Sebinë. Në janar 2024 do të bëhen dhjetë vjet që nga hapja e negociatave të anëtarësimit me Beogradin. Në mënyrë paradoksale, që atëherë, vendi i kryesuar nga presidenti Aleksandër Vuçiç, i është bashkuar listës së dhjetë vendeve më autokratike në botë. Serbia e sotme është një paralajmërim se çfarë mund të ndodhë nëse dikush nuk i thotë të vërtetën pushtetit dhe as BE-ja dhe as ky vend kandidat nuk po e marrin seriozisht procesin e negociatave për anëtarësimin në BE.

Ivan Krastev, një nga mendjet më të mprehta që analizon realitetet e Evropës Qendrore dhe Lindore, deklaroi se nuk mjafton që Evropa të zgjohet me një realitet të ri gjeopolitik. Ju gjithashtu duhet të ngriheni nga shtrati dhe të përdorni këtë erë ndryshimi politik. Nëse nuk i shfrytëzojmë mundësitë që kemi përpara, gjërat mund të ndryshojnë më shpejt se sa mendojmë pasi vala masive e mbështetjes publike për forcat nacionaliste në Evropë përkthehet në formacione të reja qeveritare dhe Donald Trump, ose ideologjia e tij, feston kthimin e saj.

Datat e synuara nuk janë të mjaftueshme

Çfarë duhet bërë? Së pari, BE-ja duhet të organizohet dhe të ndërmarrë reforma serioze dhe të panatyrshme. Nuk mjafton të përmendim datat e mundshme të synuara për raundin e ardhshëm të zgjerimit të BE-së, siç ka bërë Charles Michel, presidenti i Këshillit Evropian. Po, dinamika politike e shtyn Bashkimin drejt zgjerimit; ajo është kthyer në një imperativ gjeopolitik. Megjithatë, djalli qëndron në detaje dhe zgjerimi nuk nxitet vetëm nga shqetësimet e politikës së jashtme dhe të sigurisë, por gjithashtu përfshin një dimension të fortë ekonomik, financiar dhe social. Kjo është arsyeja pse Komisioni Evropian propozoi rishikimin e të gjitha fushave të politikave dhe përgatitjen e tyre për një Bashkim më të madh dhe më të mirë. Kjo është arsyeja pse është parësore përfshirja e vendeve kandidate për në BE në Monitorimin e përvitshëm të Sundimit të Ligjit të BE-së në një fazë të hershme.

Megjithatë, çështjet institucionale janë ushtrimi më i lehtë. Madhësia e madhe e një zgjerimi të mundshëm të ardhshëm, me nëntë vende, veçanërisht me Ukrainën që lufton aktualisht për ekzistencën e saj, nuk ka të krahasuar. Krahas dimensionit të veçantë të sigurisë, nuk duhet të neglizhojmë dallimet e mëdha ekonomike midis 27 vendeve anëtare të BE-së dhe vendeve kandidate aktuale; nëntë shtetet e reja anëtare potenciale i përkasin të gjitha dhjetë vendeve më të varfra në Evropë. Pasi të jenë në tryezë çështjet e vështira të konkurrencës ose financimi i ardhshëm i BE-së, negociatat dhe vendimet politike natyrisht do të bëhen më të ndërlikuara.

Mos harroni të rinjtë, ata janë e ardhmja

Përveç dilemave të brendshme të BE-së dhe reformave të nevojshme, një detyrë e rëndësishme për Bashkimin Evropian është të intensifikojë dhe zgjerojë rrjetet dhe partneritetet e tij në vendet kandidate. Bashkëpunimi më i ngushtë me shoqërinë civile dhe lëvizjet pro-evropiane dhe emancipuese do të ishin vërtet një mirëseardhje dhe një ndihmë shumë e nevojshme për të nxitur demokratizimin nga poshtë. Shpërndarja e disa prej përfitimeve të prekshme ekonomike dhe sociale dhe një integrim i hershëm, gradual në tregun e përbashkët mund t’u japë njerëzve shpresë dhe perspektivë të re, duke përmirësuar cilësinë e jetës së tyre. Më shumë vëmendje duhet t’i kushtohet ëndrrave dhe nevojave të brezit të ardhshëm në vendet kandidate – të rinjve evropianë. Ata janë elektorati kryesor i Bashkimit të ardhshëm dhe pikërisht ata duhet t’i frymëzojmë për objektivat tona të përbashkëta evropiane. Në fund, do të jetë në dorën e tyre të sigurojnë reforma të brendshme demokratike dhe, me pasionin dhe angazhimin e tyre, të ndihmojnë në pengimin e kapjes së shtetit nga një elitë politike ende shumë shpesh e korruptuar.

Më e rëndësishmja, të gjitha vendet kandidate dhe anëtarët e ardhshëm të mundshëm të Bashkimit duhet të tregojnë dhe të dëshmojnë angazhime serioze ndaj vlerave evropiane dhe ambicieve të tyre evropiane. BE-ja dhe të gjitha shtetet e saj anëtare duhet të ngrenë zërin e tyre dhe të mbajnë një qëndrim të qartë kundrejt sistemeve politike të paqëndrueshme që kalojnë sa nga Moska te Pekini, siç është Serbia, ose me Gjeorgjinë, që ende kërkon mbështetjen ruse. Zgjerimi i BE-së nuk është dhe nuk do të jetë kurrë një proces për hir të elitave politike, por për të mirën e njerëzve. Ne nuk duhet të harrojmë se çfarë qëndron pas idesë së zgjerimit të BE-së: është ideja thelbësore e Bashkimit për të promovuar vlerat evropiane, të drejtat e njeriut, sundimin e ligjit dhe shoqëritë liberale dhe demokratike, të cilat vlejnë për të gjithë, përfshirë, natyrisht, vendet kandidate.

Një provë aq e madhe sa ribashkimi i Gjermanisë

Për ta rikthyer zgjerimin në rrugën e duhur, ne kemi nevojë për një grup të ri rregullash, duke e vendosur funksionimin e BE-së në një bazë të qëndrueshme dhe duke e bërë atë gati për integrimin e suksesshëm të anëtarëve të rinj. Por a kemi e forcën dhe vullnetin politik në të gjitha kryeqytetet e BE-së për ta marrë këtë rrugë? Muajt ​​e ardhshëm do të na tregojnë nëse BE-ja është në gjendje të dëshmojë se e kupton realpolitikën dhe, në veçanti, gjeopolitikën. Nuk do të ketë zgjerim pa reformë të brendshme. Zgjerimi i ardhshëm, me Ukrainën, do ta ndryshonte Bashkimin në një mënyrë që ndoshta mund të krahasohet vetëm me ribashkimin e Gjermanisë ose me zgjerimin lindor të vitit 2004.

Ballkani Perëndimor është prova vendimtare për artin e së mundshmes. Mungesa e suksesit në një rajon, ku Bashkimi Evropian ka investuar kaq shumë, nuk është një opsion. Dështimi në Ballkanin Perëndimor do ta bënte gjithçka shumë më të vështirë – për të gjithë Evropën.

Opinionet e shprehura janë vetëm ato të autorëve dhe jo domosdoshmërish pasqyrojnë pikëpamjet e BIRN.