Opinion/ Ballkani mes ambicieve dhe realiteteve gjeopolitike – Nga Besim Mulaj

BESIM MULAJ

Në arenën komplekse të gjeopolitikës botërore, Ballkani Perëndimor shfaqet si një “fushë shahu”, ku fuqitë e mëdha avancojnë me figurat e tyre, secila duke kërkuar të ndikojë në të ardhmen e këtij rajoni të pasur me histori dhe të vendosur në një pozicion strategjik. Nga Rusia, me lidhjet e saj historike dhe ambiciet gjeopolitike, në daljen në skenë të Kinës si një fuqi ekonomike kryesore, përfshirë përpjekjet konstante të Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Evropian për demokracinë dhe stabilitetin, si dhe ndikimin kulturor dhe ekonomik të Turqisë, dinamikat e pushteteve në Ballkanin Perëndimor janë në një evolucion të vazhdueshëm.

Ballkani Perëndimor, një rajon me një të kaluar të pasur historike dhe një gjeografi komplekse, ka qenë gjatë gjithë kohës skenë e sfidave gjeopolitike të mëdha. I vendosur në kryqëzimin e rrugëve mes Lindjes dhe Perëndimit, kjo zonë është influencuar nga shumë perandori dhe fuqi gjatë shekujve, duke formuar një mozaik kulturash, religjionesh dhe gjuhësh. Siç e thekson Florian Bieber, profesor i shkencave politike dhe ekspert i njohur për Ballkanin, “Rajoni ka qenë gjithmonë në një pozicion strategjik unik në Evropë, i cili ka shërbyer jo vetëm si urë, por edhe si kufi midis perandorive dhe ndikimeve kulturore”. Ky pozicion e ka bërë Ballkanin Perëndimor të veçantë në vëmendjen e fuqive të huaja, ndërsa ka nxitur edhe dëshirën e tyre për autonomi dhe integrim europian. Kuptimi i këtij konteksti historik dhe gjeopolitik është i rëndësishëm për të kuptuar sfidat dhe mundësitë që rajoni po përballet sot, në një mjedis ndërkombëtar që ndryshon vazhdimisht.

Ndikimi i Rusisë: Rusia ka kohë që e sheh Ballkanin Perëndimor si një fushë ku të zgjerojë ndikimin e saj dhe të kundërshtojë zgjerimin perëndimor. Sipas Dimitar Bechev, një specialist i shquar për marrëdhëniet ruso-ballkanike, Moska përdor një kombinim mjetesh ekonomike, kulturore dhe politike për të mbajtur prezencën e saj në rajon. Veçanërisht, Rusia e sheh zgjerimin e NATO-s dhe të Bashkimit Evropian si një kërcënim për sferën e saj të influencës tradicionale dhe reagon duke mbështetur strategjikisht qeveritë dhe partitë politike që ndajnë dyshimet e tyre ndaj Perëndimit. Energjia dallohet si një levë mjaft e fuqishme: duke furnizuar një pjesë të rëndësishme të burimeve energjetike të Ballkanit, Rusia posedon një mjet influence ekonomike dhe politike kryesore. Kjo strategji synon jo vetëm të mbajë një ndikim në Ballkan, por edhe të kultivojë aleatë të gatshëm që mbështesin interesat ruse në skenën ndërkombëtare.

Angazhimi i SHBA-ve dhe i BE-së: Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian luajnë një rol kyç në mbështetjen e integritetit euro-atlantik të Ballkanit Perëndimor, duke e parë këtë si një hap të domosdoshëm për promovimin e stabilitetit, demokracisë dhe zhvillimit ekonomik në rajon. Timothy Judah, një ekspert i njohur për Ballkanin, thekson rëndësinë e angazhimit të BE-së dhe SHBA-ve për të kundërshtuar ndikimet destabilizuese dhe për të promovuar një tranzicion demokratik. Për Bashkimin Evropian, zgjerimi është një proces strategjik që synon të përfshijë Ballkanin në hapësirën e saj të paqes dhe prosperitetit, duke përforcuar kështu unitetin evropian. Shtetet e Bashkuara, nga ana e tyre, kanë mbështetur historikisht integrimin e rajonit në NATO dhe BE, duke i konsideruar këto hapa si të rëndësishme për sigurinë euro-atlantike. Ky bashkëpunim transatlantik në favor të integritetit të Ballkanit Perëndimor reflekton një vizion të përbashkët për një të ardhme evropiane më të përfshirë dhe të qëndrueshme.

Fuqizimi i Kinës dhe i Turqisë: Iniciativa “Belt and Road” (Rripi dhe rruga) e Kinës ka shënuar një epokë të re të angazhimit në Ballkanin Perëndimor, duke i ofruar rajonit investime të konsiderueshme në infrastrukturë, zhvillim ekonomik dhe tregti. Specialistët e ekonomisë në Kinë, si Min Ye, theksojnë se, megjithëse e motivuar nga interesat ekonomike, iniciativa “Belt and Road” shërben gjithashtu si një mjet strategjik për Pekinin, duke e lejuar të ndërtojë lidhje ekonomike dhe politike më të forta me vendet kyçe. Ky angazhim ekonomik po perceptohet si një mjet për Kinën për të rritur ndikimin e saj jo vetëm në rajonin tonë, por edhe në nivel global.

Në të njëjtën kohë, Turqia po konsolidon prezencën e saj në Ballkan përmes lidhjeve historike, kulturore dhe ekonomike. Selim Koru, analisti i politikave turke, vëren se qasja e Ankarasë synon të riformulojë rolin e saj si një fuqi rajonale, duke shfrytëzuar lidhjet e saj kulturore dhe historike me rajonin. Duke investuar në projekte ekonomike dhe duke promovuar shkëmbime kulturore, Turqia synon të përforcojë lidhjet e saj, ndërsa ofron një alternativë ndaj ndikimeve perëndimore dhe ruse. Këto dy dinamika ilustrojnë një strategji më të gjerë për diversifikimin e aleancave dhe për forcimin e autonomisë rajonale përballë kompleksitetit gjeopolitik botëror.

Përballë këtyre ndikimeve të huaja të shumëfishta, vendet e Ballkanit Perëndimor, përfshirë edhe Shqipërinë, duhet të adoptojnë një strategji pragmatike për të lundruar në mjedisin e tyre gjeopolitik të ndërlikuar. Mbajtja e samiteve të fundit të BE-së në Tiranë thekson rëndësinë strategjike të Shqipërisë dhe fqinjëve të saj në dialogun evropian, duke shënuar një hap pozitiv drejt integritetit evropian. Në këtë kontekst, disa rekomandime dalin në pah:

Diversifikimi i aleancave: Është shumë e rëndësishme për Shqipërinë dhe shtetet fqinje të diversifikojnë aleancat e tyre politike dhe ekonomike. Kjo përfshin forcimin e marrëdhënieve me Bashkimin Europian dhe Shtetet e Bashkuara, duke eksploruar njëkohësisht partneritete me Kinën dhe Turqinë, për të balancuar ndikimin e tyre.

Vazhdimi i reformave demokratike: Shtetet e Ballkanit Perëndimor duhet të vazhdojnë t’u japin prioritet reformave demokratike, duke u fokusuar në sundimin e ligjit, luftën kundër korrupsionit dhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut. Këto reforma janë të domosdoshme për të përparuar në rrugën e integrimit evropian.

Fokusimi në integrimin evropian: Anëtarësimi në BE mbetet një objektiv strategjik kryesor për Ballkan Perëndimor. Përpjekjet për të përputhur politikat e brendshme me standardet evropiane duhet të përforcohen, duke përfituar nga mbështetja dhe burimet që ofron BE-ja për të lehtësuar këtë proces.

Duke adoptuar këto strategji, Shqipëria dhe fqinjët e saj të Ballkanit Perëndimor mund të përforcojnë sovranitetin e tyre dhe pozicionin e tyre në skenën ndërkombëtare, ndërsa përparojnë drejt stabilitetit, sigurisë dhe prosperitetit në një të ardhme afatgjatë. Në panoramën gjeopolitike të Ballkanit Perëndimor, ndikimi i fuqive të mëdha – Rusia, Kina, Shtetet e Bashkuara dhe Turqia – ndikojnë ndjeshëm të ardhmen e rajonit. Angazhimi i BE-së dhe i Shteteve të Bashkuara drejt integrimit euro-atlantik, i ndërthurur me ambiciet ekonomike dhe strategjike të Rusisë dhe Kinës, si dhe me ndikimin kulturor dhe ekonomik të Turqisë, krijon një peizazh të ndërlikuar për vendet ballkanike. Kuptimi i këtyre dinamikave është thelbësor për vendet e Ballkanit Perëndimor, që synojnë të lundrojnë me mençuri midis këtyre ndikimeve, duke u përqendruar në diversifikimin e aleancave, vijimin e reformave demokratike dhe rëndësinë jetike të integrimit evropian, për të shtruar rrugën e tyre drejt stabilitetit dhe prosperitetit./ Marrë nga Panorama.al