Merkel thyen heshtjen dhe rrëfen raportet me Trump e Putin: Shijon testimin e kufijve të tjerëve, pozitat…

Çifti i parë i Gjermanisë vazhdon edhe sot e kësaj dite të jetojë në banesën e tyre modeste të kontrolluar me qira në Berlinin Lindor. Kur ajo ishte kancelare, si tani, ata iknin në fundjavë në një vilë të vogël në fshat në Uckermark, dikur e përshkruar nga një mik si ndjenjë e “pambaruar” dhe e ndërtuar përpara se muri të rrëzohej, “kur duhej të vrapoje për çdo copë druri në lindje”. Merkelit i pëlqente të bënte pazaret e saj ushqimore dhe madje edhe pamja e saj e njohur – pantallona dhe xhaketë sportive – erdhi vetëm rastësisht kur, në fillim të karrierës së saj politike, ajo theu këmbën dhe nuk mund të lëvizte me paterica në një fustan.

Kushdo që shpreson të mësojë gjithçka për jetën e saj private nga kujtimet e saj do të zhgënjehet. Për burrin e saj të parë, gjithçka që shkruan është se një mëngjes, tre vjet pas martesës, ajo u largua nga banesa e tyre me “një valixhe në dorë” dhe vitin e ardhshëm ata u divorcuan. Burri i saj i dytë është po aq privat sa ajo; I mbiquajtur “Fantazma e Operës” nga shtypi gjerman për dashurinë e tij për operën dhe urrejtjen ndaj publicitetit, ai nuk mori pjesë as në inaugurimin e saj në 2005 si kancelare.

Merkel nuk ka llogari në media sociale; në fakt, asnjë herë në librin e saj nuk shfaqen fjalët “media sociale”. Kur pyes nëse Elon Musk është një forcë për të mirën në internet, ajo jep pikëpamjen e BE-së: “Është shumë e rëndësishme që shteti dhe politika të ruajnë sovranitetin dhe pushtetin mbi opsionet e komunikimit”, por shton me një shprehje të trazuar, “Duhet të mësojmë shumë për këtë. Zhvillimet teknologjike janë kaq të shpejta.”

Po takohemi dy ditë pas votimit presidencial në SHBA. Askush nuk do të habitet kur ta lexojë atë të thotë në libër se “Uroj me gjithë zemër që Kamala Harris të mposht konkurrentin e saj”, por gjithsesi ndihet befasuese të shohësh preferencën e saj të sinqertë për rezultatin e një zgjedhjeje të huaj, ndonëse e shkruar para votoni. “Kjo është liria që kam tani,” tregon ajo, me një buzëqeshje të thatë. “Por rezultati i zgjedhjeve ishte i qartë. Dhe kjo është demokracia.”

Ajo i kufizon mendimet e saj për mandatin e parë të Trump në vetëm disa faqe të librit të saj, ku tregon se e qortoi veten që e shtyu atë të shtrëngonte dorën me të për kamerat kur u takuan në vitin 2017, duke kuptuar një moment shumë vonë se vrazhdësia e tij ishte i qëllimshëm. “Ai donte të krijonte ushqim bisede përmes sjelljes së tij”, shkruan ajo, ndërsa ajo po sillej “sikur po diskutoja me dikë krejtësisht normal”. Ajo përfundoi nga vizita e saj në Uashington: “Nuk mund të ketë punë bashkëpunuese për një botë të ndërlidhur me Trump”.

Cila është këshilla e saj për liderët botërorë, të cilët tani do të duhet të punojnë përsëri me të? Ajo heziton. “Po, mirë, mendoj se këshillat nga ish-politikanë janë gjithmonë pak të vështira. Mund t’ju them vetëm se në përvojën time gjëja më e mirë është të jesh autentik, t’i shpreh mendimet që i shpreh kudo dhe t’i shpreh ato edhe ndaj presidentit amerikan. Dhe gjithashtu për të dëgjuar argumentet e tij.”

Ajo u pajtua me të për një çështje. “Kishte një pikë që duhet ta pranoj: ai tha se shpenzimet tona për mbrojtjen nuk mjaftonin.” Vetë Merkel e kishte argumentuar këtë, por nuk arriti të bindte partnerët e koalicionit. “Por, përndryshe, qëndroni të vendosur. Nuk duhet të jeni veçanërisht miqësorë, por nuk duhet të jeni veçanërisht të ashpër. Thjesht bëhu sido që të jesh si person. Duhet të përfitoni sa më mirë nga situata. Dhe veçanërisht mos kini frikë. Mos kini frikë.”

Ukrainasit kanë arsye të mira për t’u frikësuar, sugjeroj. Nga libri i saj nuk isha e sigurt se Merkelit i pëlqente veçanërisht presidenti i tyre, Volodymyr Zelensky, por ajo duket e habitur kur e pyes. “Kjo është një pyetje që do ta bënit [për] miqtë personalë. Unë e respektoj atë. Unë me të vërtetë respektoj atë që ai ka bërë dhe arritur që kur Putin sulmoi Ukrainën, sepse në orët e para pas sulmit shumë njerëz do të kishin ikur dhe do ta kishin lënë vendin në fatin e tij, dhe ai nuk e bëri këtë. Mendoj se ky ishte hapi më i rëndësishëm që i dha Ukrainës shpresën dhe mundësinë për të dalë nga kjo luftë, kjo luftë e tmerrshme, si një vend i pavarur.”

A ekziston ende kjo mundësi? “Ky është objektivi ynë dhe në këtë aspekt unë mbështes atë që po bën qeveria aktuale gjermane dhe Bashkimi Evropian. Por, – shton ajo prerë, – besoj se në një moment të caktuar dhe njerëzit përgjegjës sot duhet ta përcaktojnë atë moment, do të kemi nevojë për biseda. Nuk do të ketë një zgjidhje që është vetëm ushtarake.”

Besimi dhe ekspertiza e Merkelit në bisedat politike janë të pakufishme. Në javën e saj të parë si kancelare, ajo i bëri shaka ndihmësit të saj se ishte një punë e mirë, askush nuk i kishte thënë për numrin e takimeve që do të duhej të merrte, pasi ishte “qesharake”, por mjeshtëria e saj në ndërtimin e konsensusit u bë legjendare. Ajo është krenare për suksesin e BE-së në negocimin e zgjidhjes së Brexit-it. “Ne i tregojmë botës se si t’i zgjidhin konfliktet në mënyrë paqësore dhe më pas dikush dëshiron të largohet nga BE-ja dhe ne kemi konflikte. Ata nuk do të na besojnë më nëse nuk i arrijmë këto gjëra mes miqsh.” Mbi tavolinën e saj të kancelarisë ulej një kub pleksiglas, i gdhendur me fjalët “Ka forcë në qetësi”.

Megjithatë, vetëm një ditë përpara se të takohemi, qeveria e koalicionit gjerman, e udhëhequr nga pasardhësi i saj, Scholz i Partisë Social Demokrate, u shemb, duke e zhytur vendin në një dimër të gjatë pasigurie. Me luftën që po shpërthen tani në Lindjen e Mesme dhe Ukrainë, dhe Trump në Shtëpinë e Bardhë, a ka frikë ajo se ata që thonë se jemi tani në kohët e paraluftës kanë të drejtë? “Shpresoj se nuk janë.”

Për Merkelin, fillimi i fundit erdhi në gusht 2015, me krizën e refugjatëve sirianë. “Kishte një para dhe një pas,” thotë ajo. Për habinë e botës, kancelarja braktisi një jetë të tërë sondazhi të opinionit publik dhe konsultimin me aleatët për të arritur një konsensus përpara se të shpallte një politikë dhe hapi kufijtë e Gjermanisë për një milion refugjatë nga Lindja e Mesme. Mbështetësit në mbarë botën u gëzuan; mijëra gjermanë përshëndetën refugjatët në stacionet hekurudhore; dhe revista Time e emëroi atë personin e vitit. Megjithatë, të tjerët u mistifikuan dhe entuziazmi publik u shtua shpejt. “Të lejosh një milion të huaj të hyjnë është të rrezikosh civilizimin gjerman”, thuhet se e paralajmëroi Merkelin Henry Kissinger. “Nuk kisha zgjidhje,” u përgjigj ajo.