Rëndësia e rekrutimit të studentëve ndërkombëtarë për arsimin e lartë shqiptar
Nga Ali Gunes[1] dhe Rozeta Al-RAWY[2]
Rekrutimi i studentëve ndërkombëtarë është thelbësor për ndërkombëtarizimin dhe qëndrueshmërinë financiare të institucioneve të arsimit të lartë në mbarë botën. Kështu, vendet dhe universitetet investojnë thellësisht në rekrutimin e studentëve ndërkombëtarë kur shkalla e lindshmërisë bie ndjeshëm, duke shkaktuar plakjen e popullsisë në mbarë botën. Po kështu, institucionet shqiptare të arsimit të lartë kanë nevojë për studentë ndërkombëtarë për disa arsye, si për të përmirësuar cilësinë akademike dhe qëndrueshmëri të fortë në të ardhmen. Përfitimet dhe vlerat që studentët ndërkombëtarë mund të sjellin në universitetet shqiptare përfshijnë, por nuk kufizohen në këndvështrimet e mëposhtme.
Përparësitë e Rekrutimit Ddërkombëtar të Studentëve
Sipas njoftimit të publikuar në University World News më 16 tetor 2024, Universitetet shqiptare duhej të merrnin 31 mijë studentë gjatë vitit akademik 2024-2025, por “pothuajse gjysma kanë mbetur të paplotësuara pas dy raundeve të regjistrimit, gjë që tregon rënien e vazhdueshme të numrit të studentëve në Shqipëri, që ndjekin arsimin e lartë”. Ashtu si kudo në botë, një nga arsyet është se “mjeksia dhe degët e teknologjisë dhe inxhinierisë udhëheqin preferencat në arsimin e lartë”. Në të njëjtën kohë, “programet e shkencave natyrore ose humane janë pothuajse në rrezik të mbylljes”. Për shembull, në vitin akademik 2024-2025, siç thuhet në lajm, “Arkeologjia dhe trashëgimia kulturore janë një nga programet më pak të njohura në Universitetin e Tiranës, me vetëm pesë regjistrime, e ndjekur nga shkencat mjedisore, me gjashtë studentë”.Arsyet e rënies së numrit të studentëve janë rënia e ndjeshme e lindshmërisë dhe migrimi kryesisht në Evropën Perëndimore. Për shembull, Shqipëria ka prodhimin më të lartë të migracionit në Ballkan. Sipas statistikave të publikuara çdo vit, tendenca e migrimit drejt vendeve të Evropës Perëndimore vazhdon dhe kjo tendencë duket se do të vazhdojë nëse matjet radiale nuk merren dhe zbatohen gjithnjë e më shumë. Kështu, kjo do të thotë se universitetet me programe të shkencave sociale, veçanërisht institucionet private të arsimit të lartë, mund të përballen me çështjen e mbylljes në vitet ose dekadat e ardhshme për shkak të mungesës së studentëve dhe, përfundimisht, stabilitetit financiar.
Në këtë drejtim, rekrutimi i studentëve ndërkombëtarë në universitetet shqiptare mund të jetë një zgjidhje e mundshme për zbrazjen graduale të departamenteve, kryesisht në shkencat sociale. Sipas hulumtimit, rreth 8 milionë studentë ndërkombëtarë janë të gatshëm të studiojnë jashtë shtetit. Në Shqipëri, është mirë të shihet se ky problem ka qenë shqetësimi i drejtuesve të lartë të vendit prej disa kohësh, përfshirë kryeministrin, kryetaren e Kuvendit të Shqipërisë dhe ministren e Arsimit dhe Sportit, të cilët duken të vendosur për të përmirësuar procedurat e ndërkombëtarizimit dhe rekrutimit të studentëve ndërkombëtarë.
Një vlerë tjetër që studentët ndërkombëtarë do të sjellin në Shqipëri është gjenerimi i të ardhurave. Në botë, studentët ndërkombëtarë quhen “Fabrika pa oxhak”. Studentët ndërkombëtarë shpesh paguajnë tarifa më të larta shkollimi sesa studentët vendas, gjë që siguron një rrjedhë të konsiderueshme të të ardhurave për universitetet, duke i ndihmuar ata të mbështesin financiarisht aktivitetet e tyre akademike dhe kërkimore. Këto tarifa ndihmojnë në kompensimin e kostove dhe financimin e bursave, kërkimit dhe zhvillimit të kampusit. Gjithashtu, studentët ndërkombëtarë kontribuojnë në ekonominë lokale përmes shpenzimeve për transport, strehim, ushqim dhe shërbime të tjera. Kjo mund të përfitojë drejtpërdrejt komunitetin lokal dhe universitetin kur situata ekonomike dhe fondet në rënie për universitetet po përkeqësohen në mbarë botën. Prandaj, një rritje e studentëve ndërkombëtarë do të kontribuojë dukshëm si për universitetet ashtu edhe për ekonominë vendase në Shqipëri.
Gjithashtu, studentët ndërkombëtarë mund të përfitojnë nga arsimi i lartë shqiptar me një shans për të arritur diversitet dhe perspektiva globale në arsim. Për shembull, studentët ndërkombëtarë nga vende dhe prejardhje të ndryshme mund të sjellin perspektiva dhe kultura të ndryshme në kampus dhe të pasurojnë mjedisin akademik. Ky diversitet dhe perspektiva globale nxisin të menduarit global dhe përgatit të gjithë studentët të punojnë në një botë të ndërlidhur globalisht duke krijuar një atmosferë më gjithëpërfshirëse dhe dinamike në kampus. Për më tepër, ndërveprimet midis studentëve nga vende të ndryshme inkurajojnë bashkëpunime ndërkombëtare përmes lidhjeve të studentëve ndërkombëtarë me vendet e tyre të origjinës, gjë që përfundimisht jo vetëm çon në partneritete të reja kërkimore, diskutime ndërkulturore dhe shkëmbim idesh, por gjithashtu ndihmon studentët ndërkombëtarë të gjejnë punë në vendet pritëse dhe më pas studentët vendas në vendet e studentëve ndërkombëtarë.
Për më tepër, një trup i larmishëm studentor, duke përfshirë studentë ndërkombëtarë, rrit dukshmërinë dhe reputacionin global të institucionit. Për shembull, universitetet shqiptare me programe të forta ndërkombëtare, kurrikula dhe sisteme krediti do të tërheqin më shumë vëmendje dhe aplikantë ndërkombëtarë me cilësi më të lartë. Kjo perspektivë ndërkombëtare me një prani të fortë studentore ndërkombëtare mund të tërheqë fakultet dhe studiues të njohur, duke përmirësuar më tej pozitën akademike dhe kapacitetin kërkimor të institucionit. Përfundimisht, rritja e pozitës akademike dhe kapacitetit kërkimor të institucionit shpesh do të sjellë forca të ndryshme akademike, metoda të të mësuarit dhe aftësi për zgjidhjen e problemeve, duke pasuruar përvojën në klasë për studentët ndërkombëtarë dhe vendas; institucionet mund të përmirësojnë renditjen e tyre globale dhe të tërheqin investime të mëtejshme në kërkim dhe arsim.
Problemet dhe Zgjidhjet
Duhet të ndërmerren disa hapa për të lehtësuar rekrutimin e studentëve ndërkombëtarë në universitetet shqiptare (publike apo private). Së pari, duhet të ketë një vendosmëri dhe vullnet të fortë për të rekrutuar studentë ndërkombëtarë. Së fundmi kam marrë pjesë në disa takime të nivelit të lartë me pjesëmarrjen e drejtuesve të lartë të Shqipërisë dhe jam i emocionuar që shoh këtë vendosmëri, gatishmëri dhe entuziazëm në sytë e pjesëmarrësve. Për sa kohë që kjo vendosmëri dhe entuziazëm të vazhdojë, kjo do të sjellë një ndryshim të perceptimit pozitiv dhe më pas do të çojë gradualisht në përmirësimin e procedurave të rekrutimit ndërkombëtar të studentëve.
Për sa u përket fushave që duhen përmirësuar, e para është që të përgatiten kritere të qarta që të gjitha universitetet në të gjithë Shqipërinë mund të aplikojnë njëzëri për rekrutimin e tyre për pranimin dhe regjistrimin e studentëve ndërkombëtarë në Universitetet Shqiptare. Këto kritere duhet të jenë të qarta, të kuptueshme dhe të arritshme për të gjithë studentët ndërkombëtarë në faqet e internetit të universiteteve ose zyrave përkatëse. Do të ndikojë në preferencat dhe zgjedhjet e studentëve ndërkombëtarë. Nuk ka udhëzime në internet për të gjitha vendet, duke përfshirë kriteret e pranimit dhe regjistrimit. Udhëzimet e qarta në internet, dokumentacioni dhe kriteret e aksesueshme për të gjithë studentët ndërkombëtarë mund të lehtësojnë procedurat.
Përveç kësaj, nuk ka shërbime mbështetëse në internet në vendet e zhvilluara. Një zgjidhje e mundshme për këtë çështje është krijimi i një platforme të dedikuar në internet për të ndihmuar studentët ndërkombëtarë me pyetje në lidhje me njohjen e diplomës, procedurat e vizave, akomodimin, kushtet e jetesës, shpenzimet, etj. Për shembull, WhatsApp ose kanale të tjera komunikimi “live” mund të jenë gjithashtu të dobishme sepse komunikimi i shpejtë dhe marrja e informacionit të drejtpërdrejtë dhe të shpejtë janë thelbësore për studentët ndërkombëtarë.
Përveç kësaj, njohja e certifikatave/diplomave të huaja sjell pengesa dhe ngadalëson procesin, gjë që bezdis dhe frustron si institucionet ashtu edhe studentët. Ai rrjedh kryesisht nga mungesa e certifikatave/diplomave të huaja të njohura/pranuara. Një zgjidhje e mundshme mund të jetë krijimi i një liste online të të gjitha certifikatave/diplomave të njohura nga Ministria Shqiptare e Arsimit dhe Sportit, në mënyrë që studentët të dinë nëse diploma e tyre njihet përpara se të vijnë në Shqipëri.
Një çështje tjetër është Provimi i Maturës. Provimi i Maturës “është një provim i maturës që jepet në fund të arsimit të mesëm në Shqipëri. Studentët që dëshirojnë të shkojnë për arsimin e lartë në Shqipëri duhet të kenë dhënë provimin e maturës”. Problemi me provimin e maturës është se, ashtu si studentët shqiptarë, duhet ta marrin atë edhe studentët ndërkombëtarë nga vende të caktuara. Por është në shqip. Zgjidhja mund të jetë që provimi të ofrohet dhe të kryhet në gjuhën angleze, ose Ministria Shqiptare e Arsimit dhe Sportit mund të pranojë provime pranuese universitare të njohura/pranuara ndërkombëtarisht, si SAT, MCAT, LSAT, GMAT, GRE, Abitur, Baccalaureate, etj., sepse këto provime njihen në mbarë botën.
Për më tepër, studentët ndërkombëtarë që duan të regjistrohen në programet master përballen edhe me probleme në lidhje me procedurën e regjistrimit. Për shembull, Ministria Shqiptare e Arsimit dhe Sportit kërkon dokumente të shkollës së mesme dhe bachelor dhe njohje diplome. Një zgjidhje e mundshme për këtë çështje mund të jetë që të kërkohet vetëm njohja e dokumenteve Bachelor dhe diplomave Bachelor për të lehtësuar procedurat e regjistrimit të studentëve ndërkombëtarë të masterit.
Së fundi, sugjerimet e mëposhtme mund të konsiderohen gjithashtu për të përmirësuar dhe rritur numrin e studentëve ndërkombëtarë që studiojnë në universitetet shqiptare.
- Kohët e fundit është rritur në mënyrë eksponenciale numri i familjeve të huaja dhe nxënësve të shkollave të mesme që jetojnë në Shqipëri. Për këtë kategori, shkollat e mesme shqiptare mund të ofrojnë udhëzime të qarta për gjimnazistët ndërkombëtarë që studiojnë në Shqipëri për hapat që duhet të ndjekin për të vazhduar studimet universitare në Shqipëri.
- Ministria Shqiptare e Arsimit dhe Sportit dhe Universitetet mund të promovojnë sistemin e Arsimit të Lartë Shqiptar dhe programet e studimit të ofruara nga universitetet nëpërmjet pjesëmarrjes në panairet ndërkombëtare të arsimit, si NAFSA dhe EAIE, si dhe nëpërmjet eventeve të organizuara nga ambasadat shqiptare në vende të ndryshme.
- Qeveria dhe universitetet shqiptare mund të ofrojnë mundësi bursash posaçërisht për studentët ndërkombëtarë për ta bërë më tërheqës studimin në Shqipëri në bashkëpunim me universitetet.
- Universitetet mund të rrisin përpjekjet e tyre ndërkombëtare për të promovuar universitetet shqiptare dhe përfitimet e studimit atje.
Duke ndërmarrë këto hapa, Ministria e Arsimit jo vetëm që mund të rrisë ndjeshëm përvojën për studentët ndërkombëtarë, por edhe të tërheqë dhe rekrutojë më shumë studentë ndërkombëtarë për të studiuar në Shqipëri.
Ali Gunes
Rektor i University of New York Tirana me vendndodhje në Tiranë, Shqipëri.
Rozeta Al-Rawy
Koordinatori i Zyrës së Studentëve Ndërkombëtarë në University of New York Tirana
[1]Rektor i University of New York Tirana me vendndodhje në Tiranë, Shqipëri. Ai mund të arrihet në
[2]Koordinatori i Zyrës së Studentëve Ndërkombëtarë në University of New York Tirana.
